Pasa den astean egin bezala gaur ere Hernaniko SETE enpresako langileok Abenduaren Greba eguna egin dugu Nominen ordainketa faltagatik. Horretaz gain, 2020-2022 urteetarako sinatutako enpresako hitzarmeneko igoera aplikatu nahi izan ez zutenez, salaketa jarri eta epaia irabazi ostean 2022ko eta 2023 igoerak zorpean ditugu eta hurrengo urteetarako hitzarmenaren negoziaketetan enpresak ez du aurrera pausurik ematen.
Hartzekodunen konkurtso bat pasa ostean, SETE saldu egin zen, baina jabe berriek nominak egunean jarri gabe jarraitzen dute. Hilabetero hilabetero ordainketak atzeratzen dira eta egoera hau urteetan luzatu da. Hori guztia dela eta, langileon bizi baldintzak erabat kaskartu dira eta askotan hileko nomina kobratu gabe lanera joaten gara dirua noiz jasoko dugun jakin gabe.
Egoera hau jasan ezina bihurtu da langileontzat eta gure familientzat eta honek greba deialdi hauek egitera eraman gaitu. ASKI DA esateko garaia da! Langileok ez dugu onartuko gure diruarekin jolasten jarraitzerik. Enpresak zor dizkigun nominak egunean jarri arte, astero Greba egingo dugu borroka eta elkartasuna baita langileok dugun aukera bakarra.
Bertako hitzarmenen lehentasuna ezartzen duen duen errege dekretua publikatu berri da. LABek argi ilunak ikusten dizkio jasotako edukiari. Izan ere, Autonomia Erkidegoetako hitzarmenei lehentasuna ezartzen zaie Estatukoen aurretik, baina baldintza batekin: langileentzat Estatuko hitzarmenak baino onuragarriagoak izatea. Azken zehaztapen horrek bertako negoziazio kolektiboa Estatukoaren menpe jarraitzea ahalbidetuko du. Edonola ere, testuinguru berriak bertako negoziazio kolektiboa babestu eta dagoeneko estatalizatu diren eremuetan hitzarmen propioak berreskuratzeko aukera eskainiko. Hori ez da automatikoa izango ordea, eta LABek bertako negoziazio kolektiboa berreskuratu eta indartzeko lanean jarraituko du.
Urratsa da bertako hitzarmenei lehentasuna ezartzea. LABek behin baino gehiagotan aldarrikatu du euskal langileok gure lan baldintzak bertan erabaki ahal izateko eskubidea. Estatuko negoziazio kolektiboaren tutoretzarik gabe lan harremanak bertan erabaki eta garatzea ezinbestekoa dugu langileon lan eta bizi baldintzak hobetu nahi baditugu lan harremanetarako eta babes sozialerako marko propioa eraikitze bidean. Bide horretan gaur publikaturiko dekretua aurrerapausoa bada ere, bertako negoziazio kolektiboa Estatukoaren mende jarraitzea ahalbidetuko du, izan ere, kasu batzuetan Estatuko hitzarmena aplikatzea ahalbidetzen du arauak, langileentzat Estatukoa “onuragarriagoa” dela ulertzen denean hain zuzen ere. Euskal Herriari dagokionez bertako hitzarmenetako lan baldintzak oro har hobeak diren arren, “onuragarriagoa” zer den eta zer ez den eztabaida juridiko zabala izan daiteke, patronalak hain gustuko duen judizializazioari eta segurtasun juridiko ezari atea irekiz. Eta gainera, eta gure ustez garrantzitsuena dena, oraindik ere bertako negoziazio kolektiboak azken urteotan jasan duen Estatukoarekiko menpekotasunarekin jarraituko du neurri batean.
2012ko lan erreformak ondorio ezin kaltegarriagoak ekarri zituen Euskal Herriko langileriarentzat. Langileen aurkako hainbat neurri onartu ziren, besteak beste ordu arte ezagutzen genuen negoziazio kolektiboko egitura hankaz gora jarri eta beste neurri batzuen artean Estatuko hitzarmenei aplikatzeko lehentasuna ezarri zien gainerakoen (autonomiko, herrialdeko…) gainetik, Estatuko hitzarmenean hala jasoz gero. Eta hamaika hitzarmenek jaso zuten gure negoziazio kolektiboa kaltetzen zuen debekua, bertako negoziazio kolektiboari betoa ezarriz zuzenean.
Ondorio kaltegarri horiei aurre egiteko asmoz, estatalizazioari galga jartzeko balio izan digun akordiora iritsi ginen 2016an EAE-n (EAEko negoziazio kolektiboa babesteko Akordio Interprofesionala, ELA, LAB, CCOO, UGT eta Confebask-en artekoa). Akordio interprofesionalak bertako hitzarmenak babestu baditu, akordio hura gabe ez ziren posible izango gaur egun indarrean ditugun hitzarmen guztiak, ez ziren posible izango borrokaren ondorioz lortu ditugun garaipenak ere. Baina dagoeneko estatalizatzen hasia zen lan harremanen esparrua gurean ere, eta akordioaren ondoren ere ez dira falta izan hitzarmenen aplikatzeko lehentasunaren inguruko gatazkak. Patronala zirrikitu legal guztietaz baliatu da bere onura bilatzeko eta langileen kalterako izan diren sententziak bilatuz lan harremanen estatalizazioan urratsak eman dira. Hori guztiaren ondorioz, hitzarmen estatala duten gero eta langile gehiago ditugu, geure lan baldintzen inguruko erabakiak Euskal Herritik kanpo hartuz eta lan eta bizi baldintzen prekarizazioa azkartuz.
Testuinguru berriak bertako negoziazio kolektiboa babestu eta dagoeneko estatalizatu diren eremuetan hitzarmen propioak berreskuratzeko aukera eskaintzen du. Hori ez da automatikoa izango ordea. Erabakiorra izango da langileen antolakuntza eta determinazioa bertako hitzarmenen defentsan. LABek lan harremanetarako euskal esparruaren defentsan jarraituko du lanean, bertako negoziazio kolektiboa lehenetsiz, estatalizaturiko ahalik eta eremu gehienetan bertako mahaiak ireki eta langileei euren lan eta bizi baldintzak hobetzeko marko eta bideak eskainiz. Egin dezagun Euskal Herrian Madrilen posible ez dena.
Atzo, immigrazio lege arrazista eta xenofoboa onartu zuten Parisen. Sindikatu abertzale, ezkertiar eta antiarrazista gisa, testu honen edukia salatzen dugu, Estatu frantseseko migrazio-politika bortitza eta inhumanoa larriagotu egingo baitu. Azpimarratu nahi dugu Vincent Bru diputatuak alde bozkatu duela Florence Lasserre abstenitu dela. Lotsagarriak zirezte! Bestalde, Frédérique Espagnac senatariak eta Iñaki Etchaniz diputatuak testuaren aurka bozkatu zuten. Haien erabakia goresten dugu.
Onartutako legea eskuin-muturraren garaipen ideologikotzat jo dezakegu, hortaz, irmoki erantzun beharko diogu. Gure aldetik, Euskal Herrian lanean segituko dugu guztiontzako harrera eta lan baldintza duinak bermatzeko. Ez gaituzte geldituko. Eguneroko lanean segituko dugu. Honekin lotuta, abenduaren 15ean mobilizazioa egin genuen Izpegiko lepoan, beste eragile batzurekin batera, Euskal Herria harrera herria dela aldarrikatzeko eta atzo onartutako legea baztertzen dugula adierazteko.
Testuinguru honetan, Eñaut Aramendi Ekintza Sozialeko kideari “paperik gabeko permanentzia bateratuaren” inguruan elkarrizketa egin diogu.
Zergatik da garrantzisua paperik gabeko langileen gaia LAB sindikatuarentzat?
Beste edonor bezalako langileak direlako. Bizitzeko, denok jateko, edateko eta lo egiteko beharra dugu. Bizi garen sistema kapitalistak ordaintzera behartzen gaitu hil ala biziko behar horiek asetzeko. Pertsona bati lan egitea debekatzea, elikatzea eta lo egitea debekatzea da. Ondorioz, hiltzera kondenatzea da. Egoera irregularrean edo paperik gabe dauden pertsonak “zaurgarriagoak” dira, eta, horregatik, askotan diskriminatu, ustiatu egiten dira.
«Paperik gabekoendako permanentzia bateratua» zer da?
Hilabetean behin, beren lan-baldintzei buruzko zalantzak dituzten paperik gabeko pertsonak errezebitzen ditugu. Gure helburu nagusia da giza ustiapenaren biktimak ez direla, haien eskubideak eta lan-baldintzak bermatuak direla segurtatzea da. Izan ere, lan-baimenik ez duen pertsona batek dena onar dezake, baita baldintza jansagaitzak ere. Hala bada, enpresako beste edozein langilerentzat bezala, beren eskubideak errespetarazi nahi ditugu. Bigarren helburua da prefekturarekin egiten dituzten urrats administratiboetan laguntzea, lanagatiko erregularizazio-eskaerak eraikitzen laguntzeko, baldintzak betetzen dituzten guztientzat.
Paperik gabeko pertsona bat nola jar daiteke zuekin harremanetan?
Nahiko erraza da, telefono-linea dedikatu bat eta helbide elektroniko bat ireki ditugu. Paperik gabeko edo egoera irregularrean dauden langileek hitzordua eska dezakete: 07 45 24 47 65 | emploietrangers@gmail.com
Hilabete bakoitzeko azken larunbatean Baionako Marcel Suarez plazako 22an (Errepublika plaza, 1. solairua) egongo gara.
Zergatik lan bateratua?
Elkarrekin urrunago joaten garelako. Permanentzia bateratuaren helburuak askotan banakako egoerari bati erantzuten dio, baina uste dugu denborarekin talde bat sortzen ahalko dugula langileekin.
Erakunde sindikal batzuen eta harrera-elkarte solidarioen (hala nola Cimade eta Etorkinekin Diakité) arteko zenbait hilabetetako lanaren ondorio da permanentzia bateratua. Lehenik eta behin, immigrazioari buruzko legea salatzeko bildu ginen, azkenean atzo bozkatu zutena. Denborarekin, gutako askok urrunago joatea erabaki dugu eta salaketa hutsetik ekintzara pasatzea. Permanentzia bateratuak talde lanaren sortzeko aukera ematen du, paperik gabe lan egiten, kotizatzen eta zergak ordaintzen dituzten baina gainerako langileak bezala beren eskubideak erabili ezin dituzten pertsonen alde.
Hiru permanetzia egin dituzue jada. Zein da lehen bilana?
Nahiko baikor gara. 4 eta 5 pertsona artean hurbildu dira permanentzia bakoitzera. Gehiengoarentzat erregularizazioa da kezka nagusia: horren lortzeko nola egin jakin nahi dute, beren lan-baldintzak baitezpada zalantzan jarri gabe. Egoera batzuk erregularizagarriak ziren eta, beraz, kudeaketetan laguntzen ditugu. Gaineratikoarentzat, oraindik goizegi da balantzea egiteko, baina argi dago ahalik eta langile gehien mobilizatu beharko dugula langile horien eskubideak bermatzeko.
LAB, ELA, ESK, STEILAS, CGT/LKN, CNT, HIRU eta EHNE sindikatuok mobilizazioak egin ditugu gaur Bilbon, Donostian, Gasteizen eta Iruñean Sareren Konponbiderako giltzak ekimenaren baitan. Presoen etxeratzea eskatu eta, nola ez, urtarrilaren 13an Bilbon egingo den manifestazioan parte hartzeko deia luzatu diegu langileei.
Oraindik ere salbuespen legediak dakartzan urraketak salatu eta egungo espetxe politika aldatzea exijitu dugu sindikatuok beste behin ere, eta mezu hori lantegietara eramateko konpromisoa berretsi dugu.
Giltzaren irudia da Sareren azken ekimenaren sinboloa. Giltza horiek, alde batetik iraganeko sufrimenduak atzean uzteko balio behar izan du, eta bestetik, bidean aurrera urratsak egiteko ateak zabaltzeko. Bada, horretarako beharrezko dugu euskal preso, iheslari eta deportatuen aferari irtenbidea ematea.
Nafarroan LABeko bozeramale den Imanol Karrerak bere hitzartzean adierazi duen bezala, “urte hauetan lortutako aktibazioari eta akordioei esker urratsak egin ditugu, eta sindikatuok, langileen ordezkari gisa, ekarpena egin behar dugu konponbidearen bidean aurrera egiteko. Presoen etxerako bidea zabalduko duen giltza izan nahi dugu”.
2024ko otsailetik aurrerako ABEEa izango litzateke, ekoizpen arrazoiengatikoa, eta jardueran %40-%60 bitarteko murrizketa ekarriko lukeena. Azken lau urtetan hirugarrenez ezarri nahi du enpresak halako neurri bat, eta beharginek uste dute adarjotzea dela. Hala, ia plantilla osoak bat egin du gaurko deialdiarekin.
Gaurkoan ekoizpenaren %100 geldirik egon da kateak ekoizten dituen Sestaoko lantegian, mobilizazioaren eraginez. Oso arrakastatsua izan da lehenengo greba eguna, eta aurrerantzean ere mobilizazioekin jarraitzeko asmoa daukagu; izan ere, azkenaldian ia sistematikoki aplikatzen ditu ABEEak enpresak, eta horretarako funtsik ez dagoela argi ikusten du plantillak. Gainera, proposatzen duten hobekuntza ekonomikoa oso eskasa da.
Gizardartzek aurkeztutako proposamenaren ondoren, eta bere oinarriei kontsulta egin ondoren, abendurako deitutako bi greba-egunetako bat bertan behera uztea erabaki dugu LABetik. Gizardatzen eta Geroan enpresaren proposamena oraindik ez da nahikoa, baina, bi urteko negoziazioaren ondoren, uste dugu proposamen horrek langileen aldarrikapenak bere gain hartuko dituen benetako negoziazioa ireki dezakeela. Negoziazioari aukera hori errazte aldera, abenduaren 21eko greba-eguna atzeratuko dugu.
LABetik aukera hori baliatzeko eta sektorearen beharrei erantzuteko eskatu diegu esku-hartze sozialeko patronalei eta erakunde publikoei. Hala ez bada, abenduaren 28an grebara joko dugu eta grebak areagotuko ditugu 2024ko urtarrilean.
Greba eguna izan da gaur Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako zerbitzu publikoetan eta 27.000 langile atera dira sektoreko soldata eta enpleguak hemen adostea eskatzeko.
Xabier Ugartemendia Zerbitzu Publikoen Federazioko idazkaria Bilboko manifestazioan izan da eta adierazi du Hego Euskal Herrian, Madrilek mugatzen dituela enplegu publikoa eta bere lan baldintzak. “Muga hauek kentzea” eskatu du, “eta hemengo erakundeek hemengo enpleguaren eta lan baldintzen ardura hartzea. EAJk eta PSOEk Madrilen adostutakoa ez da nahikoa, hemen erabaki ahal izatea bermatzen ez duelako, eta inposatzen jarraitzeko aukera zabalik jarraitzen duelako. Gure zerbitzu publikoak hemen adostu eta hemen erabaki nahi ditugu”.
LABeko ordezkariak erakundeetako aurrekontuak eztabaidan kokatu du gaia: “horixe da bertako alderdiei eskatzen dieguna. Madrilgo mugak saihestu daitezke eta Euskal Herrian bertan langileokin adostu behar da zerbitzu publikoen kudeaketa. Eta Madrilen ordezkaritza dutenen egin beharra ere bada muga artifizial horien kontra lan egitea”.
Sektore publikoan negoziazio kolektiborik ez dagoela ere gaineratu du Ugartemendiak: “Lan baldintzak adostu gabe, dekretuz inposatzen dira. Negoziazio kolektiboaren eskubidea errespetatzea exijitzen dugu”.
“Borondaterik baldin badago egin daiteke”, jarraitu du, “EAJk nahi duenean Madrilgo muga horiek gainditzen ditu, bai birjartze tasak, baita soldata igoerak ere, poliziarekin ikusten den bezala”.
Urriaren 25eko grebarekin eta sektore publikoan etengabe dauden greba eta mobilizazioekin EAJ mugitu behar izan da, autoritarismoa eta harrokeria bazter utzita. Halere Urkulluri erreleboa emateak ez du EAJren estrategia aldatzen, jarraipena ematen dio, eta politika neoliberal berdinak mantenduko ditu berak kudeatzen dituen Jaurlaritzan, aldundietan eta udaletan.
Aldarrikapenak zehaztuz, negoziazio mahaiak irekitzea exijitu du LABeko ordezkariak, “maila guztietan, Mahai Orokorra, sektoriala, tokiak tokikoak”, orain arte bizi izan ditugun “propaganda eta antzerki huts diren bileretaz” harago joan beharra azpimarratuz. Adostu nahi ditugun gaiak ere zerrendatu ditu:
Enplegua sortu eta egonkortu
Zerbitzu publikoak indartzea, pribatizazioekin amaitzea
Erosahalmena berreskuratzea (azken hamarkadan %20 murriztu zaigu)
Zerbitzuak eta lana euskaraz, neurri feministak… eta eremu bakoitzeko behar espezifikoak adostu.
Alderdien eta erakundeen borondateak aldatzeko mobilizatzen jarraitu beharra nabarmendu du. “Urriaren 25ean eta gaur greba arrakastatsuak egin ditugu, eta horrek Jaurlaritza autokritika egitea behartu beharko luke. Orain sindikatuak berriro bildu eta datorren urterako mobilizazio egutegi berria prestatuko dugu”.
Grebaren jarraipena
Hezkuntzan: Hezkuntza publiko ez unibertsitarioan eta unibertsitarioan grebak jarraipen oso zabala izan du. Unibertsitatez kanpoko hezkuntzari dagokionez, grebaren jarraipena %60ekoa izan da. Aipagarriak dira irakas jarduera ia osotasunean geldirik izan duten ondorengo ikastetxeak irakasleriaren gehiengo zabal batek greba egin duelako: Salburua, Koldo Mitxelena edo Judimendi Gasteizen, Lezoko Herri Eskola, Alakartasuna edo Intxaurrondo Gipuzkoan eta Elorrio edo Itxasoko ama Bizkaian.
Heziketa Bereziko langileen erdiak baino gehiagok babestu du greba, Portugaleteko Zubeldian, Bermeoko San Frantziskon, Gasteizko Salburuan edo Irungo Txingudin erabatekoa izanik; eta Sukalde eta Garbiketako langileei dagokienez, jarraipena plantillaren erdia baino gehiagokoa izan da oro har. Aipatzekoa da zenbait sukalde itxita egon direla sukaldarien %100k greba egin duelako, esaterako, CEP Mendia Balmasedan, Unkina Galdakaon, San Inazio Bilbon edo Gain zuri Urretxun, Intxaurrondo Donostian edo Elizalde Oiartzunen.
Haurreskoletan langileriaren %70 ingururen babesa izan du grebak. Haurreskola askotan, besteak beste Gasteizko Aranbizkarra, Landaberde, edo Mariturri, Bilboko Miribilla edo Sanchez Marcos eta Donostiako Anoeta eta Zuloaga edo Bergarako Haurreskola.
EHUn ere jarduera akademikoa oso urria izan da, leku askotan azterketetarako gutxineko zerbitzuak izanik emandako jarduera bakarrak. Jarraipen ia osoa fakultate batzuetan, magisteritza kasu. Ikasgelategietan jarduera oso apala izan da hiru lurraldetan. Administrazio eta zerbitzuetako langileen artean lekuz leku jarraipen desberdina, baino zerbitzu guztietan izan du eragina.
Udal eta foru esparruan, aurretik genituen datuak berretsi dira, eta grebaren jarraipena oso zabala izan da. Eskualde desberdinetako udal handienetan jarraipena oso esanguratsua, horien artean aipagarriak hiru hiriburuetakoak. Gipuzkoan: Hernani, Astigarraga, Arrasate, Zarautz, Tolosa, Beasain, Oñati, Ordizia, Anoeta, Azpeitia, Bergara, Urretxu, Usurbil, Lazkao, Antzuola, Sasieta mankomunitatea, Legorreta, Debagoieneko mankomunitatea, Urretxu Zumarraga euskaltegia, Garbitania zero zabor, Idiazabal. Bizkaian: Barakaldo, Bermeo, Ortuella, Trapaga, Markina, Lekeitio, Gernika, Basauri, Igorre, Berriz eta Arrigorriaga. Araban: Agurain, Laudio eta Amurrio.
Osakidetzan ezarritako gutxieneko zerbitzuek erabat baldintzatu dute grebaren jarraipena. Izan ere, milaka langileri ukatu egin zaie grebarako eskubidea, % 100eko gutxieneko zerbitzuak ezarrita. Aurreko deialdietan bezala, grebaren eragina handiagoa izaten ari da Lehen Arretan, batez ere pazientearen arretako langileen artean. Arreta maila honetan azpimarratu behar dugu osasun zentro batzuk itxita daudela, hala nola San Martin eta Salburua Gasteizen; eta Alde Zaharra, Bolueta, Zorrotza, Buenavista, Castaños, Trapaga eta Zalla Bizkaian. Horrez gain, jarraipen oso zabala izaten ari da Gipuzkoako hainbat osasun zentroetan, hala nola, Azkoitia, Ataun eta Alegi. Ospitaleetan, gutxieneko zerbitzuek eragin handiagoa dute, eta jarraipena txikiagoa izaten ari da. Hala ere, Zumarragako Ospitalean ebakuntza gelak itxita daude, eta laborategian zerbitzu minimoak bakarrik daude lanean; Mendaron ebakuntza gela bat dago itxita ere; baita Urdulizeko ospitalean ere; Gorlizeko Ospitalean biltegiak, X izpiak eta kanpo kontsultak itxita daude; Santa Marinan garbikuntza, zelariak eta matenimendua %100ean daude greban; Basurton anatomia patologikoa, zelarien erretena eta Areilzako zelariak %100ean greban; Santiagoko ospitalean, kategoria ez sanitarioetan, zerbitzu minimoak daude lanean bakarrik; Osasun Mentalean, jarraipena txikiagoa izaten ari da. Hala ere, azpimarratzeakoa da Arabako Osasun Mentaleko Sarean, jarraipena zabala izaten ari dela eta Bizkaian, adibidez, Ortuellako Osasun Mentalko Zentroa itxita dagoela.
Komunikabide eta garraio publikoei dagokionez, greba jarraipen zabala izaten ari da lehen ordu hauetan. Horren adibide da irrati eta telebista publikoan gutxieneko zerbitzuek ezarritakoa, informatiboak bakarrik ari baitira emititzen. Garraio publiko ez pribatizatuan ere, Eusko Tren, Metro, eta Donostibusen greba jarraipen oso zabala eta Tuvisan erabatekoa izaten ari da, zerbitzu minimoak bakarrik lan egiten ari direlarik.
Administrazio Orokorrean eta Justizi administrazioan jarraipena zabala ere izan du, baina herrialdeka eta esparruka aldakorra. Esparru honetan salatu behar dugu Bilbon, Jaurlaritzaren Kale Nagusiaren 85ean kokatuta dagoen egoitzan, Ertzaintzak greba eskubidearen aurka izandako jarrera. Estatuko langileen esparruan jarraipena apalagoa izan da.
Abenduaren 21ean, Nafarroako Parlamentuak zenbait zerga aldatzeko eta beste zerga neurri batzuk hartzeko Foru Legea onartuko du. Hala ere, neurri horiek eta Nafarroan azken bi legegintzaldietan izandako aldaketak ez dira nahikoa izan; salbuespen mugatuak salbu, politika fiskalak ez du funtsezko aldaketarik izan eta bere horretan jarraitzen du. Hala, enegarrenez itxi zaio atea gehiengo sozialaren kezka eta beharrekin bat eginen lukeen zerga politika berri bat anbizioz garatzeari. LABek azken hamarkadetan Nafarroan, Euskal Herrian, garatutako politika fiskalari buruzko azterketa aurkeztu du, eta nabarmendu du behar baino diru gutxiago biltzen dela: horrek hipotekatu eta mugatu egiten gaitu.
PSN, Geroa Bai eta Contigo-Zurekin alderdiek osatutako Nafarroako Gobernuak, eta bereziki Ekonomia eta Ogasun kontseilari Jose Luis Arastik, aipatzen du «herritar guztiengana hurbildu eta inflazioaren ondorio kaltegarriak nabaritzen ari diren familiekin enpatizatzea». Aitzitik, ezin da justizia sozialaz hitz egin egungo zerga politikarekin.
Bere hitzen hipokresiaren adibiderik argiena PFEZ Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren tarifaren deflaktazio linealari buruzko neurria da. Planteatzen den bezala, PPk aldarrikatutako eta Pedro Sanchezen espainiar Gobernuak arbuiatutako lehen neurri fiskala izan zen, errenta handiei mesede handiagoa egiten diela iritzita, ondorio kaltegarri horiek gutxien nabaritzen dituztenak. Onartezina da, bizitza garestitzen ari den salbuespenezko egoera honetan, ekarpenik handiena egiten dutenei, hau da, langileei kargak (fiskalak) arintzekotan, neurri horiek gehien eduki eta gutxien ordaintzen dutenen mesedetan izan daitezen baldintzatuta egotea, desberdintasun handiagoa sortuz. Bestela adierazita, gehien dutenengandik gehiago jasotzeari uko egiten zaio, patronalaren mesedetan diseinatutako zerga-politika da, langileriaren kaltetan.
Horrela, 9.000 euroko errentari 34 euro gutxiago dagokio, baina 120.000 euroko errentarentzat ia 1.000 euroko murrizketa dakar. Pentsatzekoa da errenta altuenekoei eragin diela gutxien bizitzaren garestitzeak, zuzendaritza-postuak dituztenek soldatak KPIren arabera eguneratuta baitituzte. Errenta txikienekin gertatzen denaren kontrakoa gertatzen zaie; izan ere, zuzendari horiek plantillen soldatak eguneratzea ukatzen dute eta langileak pobretu egiten dira.
Nafarroako presio fiskala Europako Batasunekoa baino 8,7 puntu txikiagoa da
LABek egindako azterketaren arabera, gaur egun Europako Batasuneko batez besteko presio fiskaletik 8,7 puntura dago Nafarroa; beraz, presio fiskala handitzea eta diru-bilketa handitzea aukera egingarria da, eta, gainera, zorpetze txikiagoa eta babes sozial handiagoa dakar. Izan ere, Nafarroa batez besteko horretan kokatuko balitz, 2.300 milioi euro gehiago bilduko lituzke, eta kopuru horri Espainiako Estatuari Hitzarmen Ekonomikoaren bidez emandakoa kenduta, 1.969 milioi euro geratuko litzateke. Alegia, Nafarroak dituen eskumenak baliatu behar dira presio fiskala handitzeko eta zerga sistema sakonki eraldatzeko.
Enpresen etekinak handitu eta lan-mundua prekarizatu den bitartean, Nafarroako langileok bost aldiz ekarpen handiagoa egiten diogu Foru Ogasunari enpresek baino, haiek baitira bilketaren azken postuetan daudenak. Horrela, enpresen mozkinetarako ordaindu beharreko karga tasak behera egin du etengabe (1996tik, karga-tasa orokorra %20 murriztu da). 2007tik aurrera, garatutako zerga politikari esker, Sozietateen gaineko Zergak pisua galdu du Nafarroako zerga sisteman. Gaur egun, oraindik ez da lortu Ogasunak 2007an sozietate-zergaren bidez lortutako diru-bilketa (500 milioitik gorakoa) berriz errepikatzea (gaur egun kopuru horretatik behera mantentzen da); BEZak eta PFEZak, berriz, goranzko garapena izan dute. Azken batean, egungo zerga egitura errenta handien mesedetan garatu da.
Bestalde, presio fiskal txikiak adierazten du zerga iruzurra handia dela edo Ogasunak zergak ordainarazteko zailtasunak dituela. Gobernatzen dutenek zerga iheserako zailtasunak dituzten zergak, lan-errentarenak eta kontsumoarenak, biltzeko ohitura dute. Kontrara, zerga amnistien bidez erakartzen dituzte aberatsak, ondorio larriak dituzten zigorrak ezarri ordez. Hala, funts eta inbertsio publikoetarako beharko lukeen diru-kopuru handi bat jaso gabe geratzen da, Nafarroako gizarte osoaren kalterako.
Hori aldatu egin behar da. LAB sindikatuak defendatzen du progresibitatearen eta berdintasunaren printzipioetan oinarritutako politika fiskalaren bidez, Nafarroan sortzen den aberastasunaren birbanaketa bidezkoa bermatu beharko litzatekeela, eta herritar guztiei oinarrizko eskubideak bermatu zerbitzu publikoen bidez (osasuna, hezkuntza, etxebizitza, garraioa, pentsioak…). Baita egungo testuinguruak planteatzen dituen erronka handiei arrakastaz aurre egiteko ere (larrialdi ekologikoak eta krisi energetikoak eragindako eraldaketa sozioproduktibo garrantzitsuak), eta duela aste batzuk Nafarroan historiako lehen Greba Feminista Orokorraren bidez milaka pertsonak eskatu zuten bezala, zaintza sistema publiko eta komunitario bat eraikitzeko garaia iritsi delako.
LABek uste du behingoz heldu behar zaiola zerga politikari buruzko eztabaidari, beharrezko borondate politikoarekin, egungo zerga politikak kapitala gutxi batzuen eskuetan metatzen jarraitu nahi dutenen interesak sostengatzen dituelako. Hona hemen proposamen nagusiak:
1. PFEZeko kapitalaren errentei laneko errentei ematen zaien tratamendu bera ematea eta gehieneko tasa %60ra igotzea.
2. Sozietateen gaineko zergari dagokionez, kenkariak eta onura fiskalak ezabatzea eta %35eko tasa nominala ezartzea.
3. Kapitalaren errentei %1 eta %10 arteko errekargua.
Ostegunean Nafarroako Parlamentuan onartuko dutena, EH Bilduk Gobernuarekin adostutako zerga neurriak barne, oso urrun dago helburu hori lortzetik eta une honetan beharrezkoa den egiturazko edozein egiturazko aldaketatik.
LAB, ELA, LAB, CCOO, SATSE, ESK eta STEILAS sindikatuok deitu dugu greba EAEko zerbitzu publiko osoan, “zerbitzu publikoan alde, soldatak eta enplegua hemen adostu” lelopean.
Urriaren 25ean gertatu bezala, gaurkoan ere, lehen orduko datuak aztertuta, EAEko sektore publikorako deitutako grebaren jarraipena oso zabala izaten ari da.
Komunikabide eta garraio publikoei dagokionez, greba ia erabatekoa izaten ari da lehen orduotan. Horren adibide da irrati eta telebista publikoan gutxienezko zerbitzuek ezarritakoa, albistegiak bakarrik emititzen ari direla. Garraio publiko ez pribatizatuan ere, Eusko Tren, Metron, Tuvisa eta Donostibusen grebaren jarraipena oso zabala izaten ari da.
Lehen orduko datuak kontuan hartuta, hezkuntza publiko ez unibertsitarioan eta unibertsitarioan, grebak jarraipen oso zabala izango duela dirudi.
Udal eta foru esparruan ere genituen datuak berresten dira, eta grebaren jarraipena oso zabala izango dela dirudi.
Osakidetzan zerbitzu minimoek guztiz baldintzatuko dute grebaren jarraipena. Milaka langileri greba eskubidea ukatu egin zaie, zerbitzu askotan gutxieneko zerbitzuak %100ekoak direlako. Adibidez, gaueko txandan ia langile batek ere ez du grebarekin bat egiteko aukerarik izan. Hala ere, gaurko grebaren jarraipena urriaren 25ekoa baino handiagoa izango dela dirudi.
Administrazio Orokorrean eta Justizia administrazioan jarraipena zabala ere izango da, baina herrialdeka eta esparruka aldakorra.
Gogoratu gaur manifestazioak izango direla hiru hiriburutan, goizeko 11.30ean hasita: Bilbon Udaletxetik, Donostian Bulebardetik eta Gasteizen Bilbao plazatik.
