Jaurlaritzaren gutxieneko zerbitzuaren aginduak milaka langile greba eskubiderik gabe uzten ditu. Greba eskubidea egikaritzeko neurri kautelarrak epaitegian eskatzea aztertzen ari dira deitzaileak. Bestalde, ehunka asanbladek bat egin dute sektore publikorako deitutako grebarekin.
Eusko Jaurlaritzak eta Estatuko administrazioko ordezkariak plazaratu dute martxoak 12ko grebaren gutxieneko zerbitzuen agindua. Beste behin ere, inposatutakoak dira, ez direlako deitzaileekin negoziatu. Aurreko deialdian gertatu bezala, milaka langile publiko oinarrizko greba eskubidea egikaritu ezinik utziko ditu.
Zerbitzu publikoen gainbehera nabarmena den honetan, hala nola, langile eskasia edo ordezkapen falta, badirudi faktore horiek bat-bateko garrantzia hartzen dutela greba iristerakoan. Azpimarratu behar da, gainera, greba egun bakar bat izanik, guztiz funtsezkoa dena bakarrik bermatu beharko litzatekeela. Ordea, grebarako eskubidearen erabilera oztopatzeko saiakera berri baten aurrean gaude, grebaren eragina gutxiarazteko eta lantokietan normaltasun itxura emateko.
Aginduen edukia ikusita, argi dago erakundeek apustu egin dutela pandemiaren aurretik ezartzen zituen gutxieneko zerbitzuak baino handiagoak iraunarazteko. Pandemia aitzakia ezin hobea izan da gutxieneko zerbitzuak esponentzialki handitzeko, Adibidez:
Osakidetzan: Lehen Arretan jaiegun bateko gutxienekoak ezartzen ziren, eta orain, berriz, larunbat batekoak.
Hezkuntzan: unibertsitatez kanpoko hezkuntza publikoan, zuzendaritzako pertsona bat eta sarrera kontrolatzeko beste bat egon behar ziren. Orain, berriz, irakasle bat egon behar da hezkuntza etapa bakoitzean, eta horri Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako 100 ikasleko beste pertsona bat batu behar zaio.
Gainera heziketa bereziko hezitzaileen kasuan, zerbitzu minimoak handitu dituzte, eta utzi ditu praktikan kolektibo horretako langileria guztia greba eskubiderik gabe. Horren aurrean, agindua errekurritzea eta greba eskubidea egikaritzea ez oztopatzeko neurri kautelarrak eskatzea aztertzen ari gara.
Bestetik, azken egunetan ehunka asanblada egiten ari dira lantokietan. Bertan, langileek harriduraz eta atsekabez ikusten dute sektore publiko osoko bi greba egun egin ostean eta hirugarrenaren atarian, erakundeek sektore publikoa indartzeko eta horiek aurrera eramaten dituzten langileen lan baldintzak hobetzeko erakusten duten borondate eza. Izan ere, bozkatzeko kultura dagoen eskualdeetan, aldeko botoa nagusitzen ari da egindako bozketa guztietan (udaletan, eskoletan etab…). Ondorioz, martxoaren 12ko grebaren jarraipena zabala izango dela espero dute sindikatuek.
LABek Gasteiz, Iruñea eta Baionan egin ditu mobilizazioak aurtengo martxoaren 8an. Pribatizazioaren aurrean, zaintza sistema publiko komunitarioa aldarrikatu du sindikatuak. Garbiñe Aranburu koordinatzaile orokorra Gasteizen izan da, Probintzia plazatik abiatu den mobilizazioan.
Azaroaren 30eko Greba Feminista Orokorra zaintzaren eraldaketari ekiteko urrats erraldoia izan zela adierazi du Aranburuk, zaintza sistema eraldatu gabe, emakume* eta gizonen arteko berdintasunaz hitz egitea erretorikoa dela nabarmenduz. “Zaintza lanak banatu eta kolektibizatu behar dira, erantzukidetasuna bultzatzeko neurriak beharrezkoak dira eta zaintza sistema publiko komunitarioa eratu behar da”, gaineratu du.
Bere esanetan, zaintza sistema publiko komunitariorik ez izateak bizitzen eta lanen prekarizazioa iraunkortzen du eta zaintza kate globalak emakume* batzuen bizitzak are gehiago esplotatzea dakar, eta horren erakusgarri dira Euskal Herrian gaur egun aurki daitezkeen muturrreko egoerak.
Hala ere, ez du ukatu emandako urrats erraldoia: “Sistema kapitalista heteropatriarkalaren zutabeak arrakalatzen ari gara, pitzadurak sortu ditugu eta horiek handitzen jarraitzea dagokigu”. Zaintzaren erronkaren inguruan egindako pedagogia ariketa sakona nabarmenduz, emakumeon* bizkar erortzen den zaintza eredu bidegabea salatu eta gaia politizatu dela adierazi du. “Ari gara zaintzari behar duen tokia egiten, eremu sindikal, sozial zein politikoan”.
Nafarroa zein Gasteizko Gobernuei dagokienez, salatu du azaroko grebaren ondorioz, agendan kokatu dutela zaintzaren gaia, baina ez egoerak eskatzen dituen erantzunak emateko. “Bereganatu dituzte feminismoaren hainbat kontzeptu eta zuriketa eta desitxuratzearen jokoan sartu dira”, gaineratu du.
Politika feministak eskatu ditu Aranburuk, ez mezu politikoki zuzenak. Eta honetan sakonduz, eta emakume* eta feministen determinazioa goraipatu ditu: “Ez duzue lortuko gure bidetik ateratzea, borrokan jarraituko dugu zaintza eraldatu arte”.
Apirilaren 21ean EAEn izango diren hauteskundeak aipagai, adierazi du marketing kanpaina jarri duela martxan urte luzez zaintza pribatizatu eta negozio eremu bilakatu duen EAJk.
Horrela, jeltzaleek proposatutako Zainketen aldeko euskal ituna egungo zaintza eredua egonkortzeko apustu argitzat jo du. “Gobernu honek aukera berdintasuna erdiesteko konpromisoa duela esaten digu, baina badakite neurri hauekin hori ez dela gertatuko”, gaineratu du.
Kritikan sakonduz, gaineratu du EAJren proposamenak ez dakarrela eredu berririk, ez zaintza duina jasotzeko dugun eskubidea bermatzeko inolako neurririk. Horrela “zaintzak eskubide ez baina negozio iturri izaten” jarraituko duela adierazi du, “ez baitago pribatizazioarekin amaitu eta zaintza sistema publiko komunitarioa eratzeko inolako asmorik, ez zaintza eremuko langileen soldata eta lan-baldintzak duintzeko edo zaintza lanak erantzukidetasunez berbanatzeko neurririk”.
Itun honen helburua zaintza lanetan ari diren emakumeen* borroka zikloa, Greba Feminista Orokorrak indartutakoa, desaktibatzea dela salatu du Aranburuk. Gaineratu du EAJk beti defendatu dituela kapitalaren interesak, eta sindikatuak, eragile sozialak, Mugimendu Feminista eta emakume* langileak mespretxatu dituela; eta ez diela erantzuten grebara atera zirenen aldarrikapenei.
Gogoratu du azaroaren 30eko grebaren hurrengo egunean dei egin zitzaiola gobernuari Mahai Intersektorial bat osatzeko eta gobernuak ez zuela honetarako inolako borondaterik erakutsi.
Aranburuk gaineratu du zaintza eraldatu gabe ez dagoela diskriminazioekin amaitzerik: “Zaintza denboren banaketa desorekatuari edo sexuen araberako lan banaketari eusten zaion bitartean soldata arrakalak iraun egingo du, emakumeok* esfera publikoan aritzeko desabantailan egongo gara eta denbora libreaz gozatzeko aukera gutxiago izango dugu”.
Bestelako politika publikoak eta aldaketa politikoak ere eskatu ditu Aranburuk, EAJren eredua, PSEk babesten duena, agortuta dagoela zehaztuz. “Aldaketa hori egingarria da eta gero eta gertuago ikusten dugu” gaineratu du, aldaketa bultzatzen jarraitzeko dei egitearekin batera.
Mobilizazioa egin dute Bilbon, Alde Zaharreko geltokiko San Nikolaseko irteeran, eta betan salatu dute Euskotreneko langileei zuzendutako ikastaro bat borondatezkoa dela, berau derrigorrezkoa izatea eskatuz.
Oraintxe beteko dira hiru hilabete EuskoTreneko langileek emakume eta gizonen berdintasunari buruzko sentsibilizazio ikastaroaren berri izan zutenetik. Pozgarria izan beharko litzatekeena, ordea, harriduraz eta haserrez bizi izan zuten, inolako aitzakiarik eta salbuespenik gabe langile guztientzat derrigorrezkoa izan behar litzatekeen berdintasun ikastaroa borondatezkoa dela. Borondatezkoa eta ordaindua. Hala ere, enpresak soilik ez, sindikatu batzuetako ordezkariek ere begi onez ikusi zuten enpresaren proposamena, eta horrekin batera, ikastaroarekin aurrera jarraitzeko beren babesa eskaini zuten. Zoritxarrez, munduko beste zenbait tokitan bezala, Euskotrenen ere emakumezkoek jasaten dituzte gizarte heteropatriarkal honek eragindako egoerarik latz eta bortitzenak. Hortaz, ikastaroak derrigorrezkoa behar duela uste dute Independienteek eta LABek.
EuskoTrenek erakusten duen berdintasunarekiko jarrera itxurakeria hutsa dela salatu dute. Horren adibide garbia da enpresak aldebakarrez onartutako IV. Berdintasun Plana. Alde sozialeko inork sinatu eta onartu gabeko plana erregistratu zuen enpresak, negoziazio trakets baten ondoren, eta datuak nahieran moldatu eta erabili zituzten haien mesederako. Plana ez zen gizartera ezta enpresara ongi egokitzen, ez zegoen plana aurrera eramateko aurrekontuen nondik norakoen berririk, plana osatzeko erabili zituzten neurgailu eta arduradunak interesatuak ziren, eta abar.
Tamalez, egoera aldatzen ez dela ikusita, langile askok ikastaroa egiteari uko egin behar izan diote, ez baitute begi onez ikusi ikastaroa borondatezkoa izanik, berau egitearen truke eskaini duten ordainsaria.
Adierazi dute, prozesu honekin, ikastaroa merkantilizatzea baino ez dutela lortu, langileen artean guztiz gaitzesgarriak diren jarrerak bultzatzeraino.
Otsailaren 6an, jazotakoaren berri ematen duen idatzi bat bidali zioten Emakundeko zuzendaria den Miren Elgarresta Larrabideri. Oraindik ez dute erantzunik jaso, baina aukera dute gure aldarriei eusteko. Izan ere, Eusko Jaurlaritzako Sailburua den Nerea Melgosak komunikabideetan berriki adierazi duenez, berdintasuneko lege berriak garrantzia handia ematen omen dio prestakuntzari: “Berdintasunari buruzko prestakuntza berdintasun-politiken oinarrizko zutabea da, eta ezinbestekoa da berdintasunerantz aurrera egiteko gizarte honek behar duen balio-aldaketa.’’ Gaineratu du legeak administrazio publikoei eskatzen diela bere langile guztiek derrigorrezko prestakuntza jaso behar dutela. Beraz, guztiz onartezina da EuskoTren bezalako enpresa publiko batean arduradunek erabaki dutena eta langileak bizitzen ari direna.
Horiek horrela, berdintasun ikastaroaren derrigortasunaren aldeko apustua egin dute langile askok, eta besteak beste, honakoa eskatu dute: Ikastaroa EuskoTreneko langile guztientzako (zuzendaritza eta goi- karguak barne) nahitaezkoa izan dadila, lanorduetan eta presentzialki egin behar izatea eta horretarako formakuntza duen norbaitek ematea, formakuntza hau ez dadin itxurakeriaz erabili, lan harremanak eraldatzeko baizik.
Goizeko 10etatik hasita, hainbat jarduera egin dituzte Gasteizko Inmon Carmelitas egoitzako langileek negoziazioa blokeatuta dagoela salatzeko. Hamaiketakoa egin dute babesa ematera gerturatu diren pertsonekin; boterearen aurkako irudimena erabili dute hedapen- eta errebindikazio-materialaren tailer batean (pankartak, kartelak, txapak…), eta goiz osoan informazio puntu bat mantendu dute lantokiaren aurrean.
2021etik daude enpresa-hitzarmena berritzeko akordiorik gabe, eta duela hiru hilabetetik negoziazioa blokeatuta dago, hain zuzen ere, enpresak euren proposamena errefusatu zuenetik eta negoziazioetan aurrera egiteko berriro elkartzeko eta aldeetako bati kalterik egingo ez dion akordioa lortzen saiatzeko aukera baztertu zuenetik.
Enpresak gehiegizkotzat jotzen ditu 2023, 2024 eta 2025eko urteetako soldata-igoera eskariak, KPI gehi %1,5ekoak, KPIa maximo historikoetan kokatu den bi urteko soldata izoztuen ondorioz izan dute eroste-ahalmenaren galera berreskuratzeko.
Langileen ustez, urteko KPIaren igoera gutxieneko markatzailea da langile-klasearen pobretzeari aurre egiteko. Bizitzaren kostuak gora egiten badu, soldatek neurri berean egin behar dute gora. Izan ere, ezin zaio gaur egungo bizitzaren kostuari aurre egin 2020ko soldata batekin.
Urteko lanaldia murriztea eta eguneko lanaldia berrantolatzea ere eskatzen dute. Egoitza horretan, zehazki, 6,5 ordu eta 8 egun lan egiten dituzte, eta 2 egun libratzen dituzte. Askotan eskatu diote enpresari ordutegia doitzeko, egunero 7 orduko lanaldiak egin eta atseden egunetan irabazi ahal izateko. Enpresak langile falta aipatzen du, eta, aldi berean, lanaldi partzialak ezartzen dizkiete plantillako langile askori. Lankide horiek ere beren lanaldiaren ehunekoa handitzeko eskatzen ari dira, egonkortasun ekonomikoa lortzeko, baina enpresak miseria eta prekaritatea soilik eskaintzen dizkie.
Enpresak langileen proposamenak ez onartzeko darabilen argudioa hitzarmen- probintziala ez izatea da, eta, beraz, estatukoaren aplikazioa. Horregatik, sektoreko lankide guztien alde borrokatzera ere atera dira.
Gainera, adierazi dute nazka-nazka eginda daudela egoitzetan duten egunerokotasuna azaltzeaz eta kontatzeaz, lan egiteko baldintzez, lan-kargaz eta euren lana modu seguru eta osasungarrian egin ahal izateko baliabide-urritasunaz. Lana seguru eta osasungarria izatea nahi dute, eurentzat baina baita erabiltzaileentzat ere.
Mecanerreko zuzendaritzak enpresa ixteko eta 148 langile kaleratzeko behin betiko asmoaren berri enpresa batzordeari jakinarazi eta hiru egunera, enpresako langileek elkarretaratzea egin dute Eusko Jaurlaritzaren aurrean. Izan ere, martxoaren 12an hasiko da kontsulta aldia, eta, inork saihesten ez badu, itxi egingo dute Mecaner. Gaur, erakunde guztiei interpelazio zuzena egin die enpresa batzordeak, erantzukizunak har ditzaten eta irtenbidea bilatzeko lanean parte har dezaten.
Stellantisek irailaren 1ean eman zuen enpresa ixteko asmoaren berri, eta, ordutik, enpresa batzordeak hamaika bilera egin ditu erakundeekin, haien inplikazioa bilatuz: Bizkaiko Foru Aldundiaren Sustapen Ekonomikoko Saila, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Saila, Garapen Ekonomiko, Iraunkortasun eta Ingurumen Saila, Eusko Legebiltzarreko talde parlamentarioak eta Espainiako Gobernuko Defentsa Saila. Erakundeek ez dute konpromisorik hartu, ordea, eta erantzukizun osoa Stellantis multinazionalaren esku uzten jarraitzen dute.
“Mecanerren itxierak ez dio krisi-egoerari erantzuten, baizik eta bere ustiapen-kontuko zenbakiak bakarrik begiratzen dituen enpresa baten diruzaintzari. Enpresa horrek irabaziak izan ditu azken urteetan, eta ez zaio lan-kargarik falta izan Stellantis taldeak itxiera prestatzea erabaki duen arte”, salatu du enpresa batzordeak, oroitarazita iaz Stellantisek inoizko irabazi handienak izan zituela, 18.000 milioi euro baino gehiagokoak.
Hori gutxi ez, eta batzordeak salatu du, Mecaner itxi nahi duten bitartean, 2023an, Stellantis multinazionalak 68 milioi euro baino gehiago jaso zituela Espainiako Gobernuaren eskutik, PERTE laguntzen bidez. “Enpresak itxi eta enplegua suntsitzen diharduen enpresa bati diru publikoa ematea iraingarria iruditzen zaigu”, adierazi du. Eusko Jaurlaritzari Mecanerren etorkizuna bermatzeko eskura dituzten tresna guztiak erabiltzeko eskatu dio enpresa batzordeak: “Ez du ezertarako balio transferentzien kontrola exijitzeak, gero herritarren zerbitzura modu aktiboan jartzen ez badira, enpresen alde egiteko soilik erabiltzen badira. Etorkizuneko jasangarritasun-erronkei aurre egiteko industria-politika aktiboa eskatzen diogu Eusko Jaurlaritzari, enpresen itxiera motel baina etengabea ez den beste aukera batzuekin”.
Halaber, langileek Espainiako Gobernuari eskatu diote Stellantis multinazionalari laguntzak emateari uzteko, Mecaner ixteko asmoarekin jarraituz gero.
Gaur, martxoaren 7an, LAB, UGT eta CCOO sindikatuek osatutako gehiengo sindikalak behin betiko akordioa lortu dugu patronalarekin, Osakidetzako lantokietako garbiketa-zerbitzuaren enpresa emakidadunentzako hitzarmen kolektibo autonomikoa berritzeko.
Behin betiko akordio hau joan den udan lortutako aurreakordioaren ondorio da. Akordio hori langileek erakutsitako determinazioaren, antolaketaren eta borroka biziaren – 100 egun inguru egon ziren greban – emaitza izan zen. Aurreakordioa lortu arteko borroka gogorra eta luzea izan bazen ere, behin betiko akordioa lortu artekoa da samurragoa izan, asko izan dira akordioaren xehetasun guztiak itxi ahal izateko burututako bilerak. Beste 6 hilabeteko negoziazioa, Osakidetzak enpresekiko akordioak itxi gabe jarraitzen zuen bitartean; Osasun Sailaren beste arduragabekeria politiko bat.
Behin betiko akordioak uztaileko aurreakordioan sinatutakoa garatzen du, eta honakoak dira jasotako puntu nabarmenenak:
Hitzarmen kolektibo honen helburua baldintzak Osakidetzako langileei homologatzea zen, eta, alde horretatik, adostutako gai zehatzetatik haratago, homologazio hori bermatzea eta aitortzea da lorpen nagusia, etorkizunean bi kolektiboen artean baldintza baliokideak ezartzea bermatuz.
LAB sindikatutik, beste behin ere, plantillek erakutsitako determinazio eta borrokarako gaitasunari balioa eman nahi diogu; izan ere, enpresa esleipendunei ez ezik, bezeroari ere aurre egin behar izan zioten, Osasun Sail oso bati. Langileak mespretxatuak eta gutxietsiak izan ziren, gehiegizko gutxieneko zerbitzuak ezarri zizkieten, poliziaren presentzia itogarriari aurre egin behar izan zioten, isun ekonomikoei aurre egiten jarraitzen dute, baina horren gainetik duintasuna eta kemena soberan dutela erakutsi dute.
Ospatzea besterik ez zaigu geratzen, eta berriro ere gogoan izatea akordio hau antolakuntzari eta borrokari esker baino ez dela posible izan. Prozesu horretan, LAB izan da langileen zerbitzura egondako tresnetako bat.
Eusko Jaurlaritzak atzo iragarri zuen udaltzainei suzko armak eramateko derrigortasuna ezartzen dien dekretua onartu duela. Berriro ere, udal autonomia erasotuz eta urratuz harturiko ebazpena da honakoa. Funtziotan dagoen gobernu batek Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako udalei inposaturiko dekretua da eta oso larria deritzogu.
Erkoreka jauna gezurretan ari da erabaki honek EAEko Goi Auzitegiak ezarritako jurisprudentziari erantzuten diola dioenean. EAJren polizia-ereduari erantzuten dion erabaki politikoa da. Erabaki honen bitartez, EAJk 2012an Euskal Autonomia Erkidegoko Segurtasun Publikoaren Sistema Antolatzeko 15/2012 legearekin hasitako diseinu poliziala gauzatzen jarraitu nahi du.
Udaltzaingoa Ertzaintzaren kopia hutsa bilakatzeko hamaikagarren urratsa da hau.
Jaurlaritzak, dekretu hau ez ezik. Ertzaintza eta Udaltzaingo hautaketa-prozesu bakarraren deialdia, bitarteko udaltzainen lan poltsa, agenteen deialdi bateratua, Segurtasun Publikoaren Legea, Udaltzaingo Koordinazioa… tresna gisa erabili izan ditu, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako herrietako udaltzain guztiak EAJren polizia-eredu bakar eta zentralizatuaren norabidean kokatzeko.
Herri honetan integraturik, udalerriz udalerri, herritarrengandik hurbil dauden udal zerbitzu ezberdinei “finikitoa” emate aldera lagungarri izan nahi duen dekretua inposatu nahi digu EAJk.
Planteamendu zentralizatzaile horrek gutxietsi egiten du udal singularitatea, eta udalerri bakoitzaren interesetatik urrun dagoen polizia-eredua inposatu nahi du, zerbitzuaren kalitatearen eta herritarrekiko hurbiltasun-harremanaren kaltetan.
Segurtasun Sailak Ertzaintzarekin dituen arazoak udaltzainak kontrolatuz konpondu nahi dituela dirudi. Erabaki honek, baina, Jaurlaritzak berak Ertzaintzaren barruan dituen arazoak udalerrietara kutsatzea eragingo du, Ertzaintzaren eredu agortua udaltzainen artean inposatu nahi baitute.
LABen oso argi dugu udal autonomiaren aldeko jarrera irmo eta aktiboa eskatu behar diegula euskal udalerriei, hau da, orain artean bezala, udal gobernuei egokitu behar zaie suzko armen erabileraren inguruko erabakimena.
LABk herritarrekiko hurbiltasunean eta integrazioan oinarritzen den udaltzain eredu bat defendatzen du. Bada garaia, euskal jendarteak eskatu eta behar duen Kalitatezko Segurtasun Publikoaren bidean, Euskal Polizia komunitarioa, prebentzioan oinarritutakoa, abian jartzeko.
EHUko campus guztietan grebak oso jarraipen zabala izan du. Nahiz eta fakultatez fakultate eragina desberdina izan den, zentro guztietan nabaria izan da. Zentroak irekita egon dira (Teknikariak eta Kudeaketako eta Administrazio eta Zerbitzuetako Langileak, plantillaren laurden bat, ez zeuden grebara deituta), baina jarduera akademikoa oso eskasa izan da. Adibidez, Gasteizko Lan Harremanetan, Hezkuntza eta Kirol fakultatean eta Ekonomia eta enpresa fakultatean, Leioako Gizarte eta Komunikazio Zientzietan, Donostiako Psikologian, Hezkuntza, Filosofia eta Antropologia Fakultatean, Kimika, Informatika, Ingenieritza eta Zuzenbide fakultateetan ez da ia klaserik egon eta grebaren jarraipena zabala izan da.
Era berean, Bilbon, Donostian eta Gasteizen egindako mobilizazioetan EHUko irakasleen parte-hartzea oso handia izan da.
Urriaren 11an greba egin genuenean aldarrikapen zerrenda bat jarri genien mahai gainean EHUko zuzendaritzari zein Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailari. Zerrenda horretan, ordezko irakasleen gaiak berebiziko garrantzia zeukan, unibertsitateko irakasle horiek pairatzen duten prekaritate egoeraren larritasunagatik. Hala ere, ez dute aurrerapausorik eman arazoaren muinari ekiteko, hartu dituzten erabakien ondorio kaltegarriei adabakiak jartzeari mugatuta. Arduraldi osoko irakasleen ordezkapenak arduraldi partzialeko ordezko irakasleen bitartez kontratatzen jarraitzen dute, 800 eurotako soldatekin. Langile hauengana suposatzen duen egoeraz gain, ordezkapen asko bete gabe geratzen dira, edo denbora luzea pasatzen da bete arte, zaila baita halako lan-baldintzak onartzea. Honek arazo handiak ekarri ditu sailetan, bajan edo baimenean dauden irakasleen kredituak saileko gainerako irakasleen artean banatu behar baitira. Baina, irakaskuntza-karga handitzeaz gain, irakasgaiak irakasle batzuen artean zatikatuta geratzen dira kasu askotan. Hori guztia irakaskuntzaren kalitatearen, ikerkuntzaren eta kudeaketaren kaltetan. Ikasle asko kaltetuak dira era nabarian.
Hala ere, ordezko irakasleena ez zen izan eta ez da, inolaz ere, grebara deitzeko arrazoi bakarra. EHUko irakasle eta ikertzaileek urteak daramatzate euren lan-baldintzen okertzea pairatzen eta nahikoa dela argi esan nahi dute. Lan-zamak handitu dizkiete azken urteotan eta hurrengo ikasturtean martxan jarriko duten irakaskuntza antolatzeko JARDUN sistema berriarekin gehiago handituko direla aurreikusten dugu. Horrez gain, burokratizazioak itogarria izaten jarraitzen du prozedura askotan, plantillaren ezegonkortasuna oso handia da eta, gainera, kolektibo ezegonkorrenak sistematikoki diskriminatzen dituzte egoera are gehiago okertuz (behin-behineko irakasle-ikertzaile kolektibo batzuei ikerkuntza-seiurtekoak ukatuz eta lanaldi partzialekoei irakaskuntza bosturtekoak ukatuz). Ikertzaile ibilbidearen garapena etengabe oztopatzen dute, erretiroen akordioen deuseztapenarekin murrizketa itzela gauzatu dute jubilatzear dauden irakasle askoren eskubideak urratuz eta plantillaren berritzea kaltetuz. Arazoa egiturazkoa da.
Erabaki hauek aldebakartasunez ezarri ditu EHUko zuzendaritzak, langileen ordezkariak garen sindikatuok mahai gainean jarri ditugun alternatibak haintzat hartu gabe. Izan ere, haientzat, arazo hauetako batzuk ez omen dira existitzen, eta gai batzuen inguruan negoziatzeko eseri direnean, negoziazio-eszenifikazioa baino ez dute egin, beren posizioetan tematuta. Azken urteetan, bizi dituzten lan-gatazketan, zuzendaritzaren inposizio-jarrera behin eta berriro pairatu dute langileek. Urriaren 11n grebara eraman zituzten arrazoiak mantentzen dira, ez baitira gai izan arazoei zentzuzko irtenbideak bilatzeko, hedabideetara begira zabaltzen dituzten mezuek kontrakoa erakusten saiatu arren.
Baina EHUko zuzendaritzaz gain, Eusko Jaurlaritzak erantzukizun nabaria dauka: erosahalmenaren galera metatua urteetan zehar, osagarrien izozketa 2006tik, lanaldi partzialeko ordezko irakasleentzat miseriazko soldatak ezartzen dituen 41/2008 Dekretua sortu eta indarrean mantentzea, edota unibertsitateko irakasle-ikertzaileen oinarrizko soldatak hezkuntza ez unibertsitarioenak baino baxuagoak izatea (unibertsitatean lanpostu iraunkorra lortzeko doktorea izatea beharrezkoa bada ere). Era berean, EHUra bideratutako finantzaketa ez da batere nahikoa. 2022an, EAEko Barne Produktu Gordinaren % 0,4 izan zen, duela hamarkada bat baino baxuagoa eta USLO legeak berak 2030erako helburu moduan planteatzen duen BPGren % 1-tik oso urrun.
EHUko aktibitate akademikoa gutxienean utzi duen greba honen bitartez, EHUko zuzendaritza eta Eusko Jaurlaritza berriro interpelatu nahi ditugu; bakoitzak bere ardurapeko esparruan dagozkion ardurei heldu eta EHUko irakasle eta ikertzaileen lan-baldintzen prekarizazioarekin amaituko duten erabakiak har ditzaten. Lan-baldintza duinik ez badute, ezin dute kalitatezko unibertsitate bat garatu, eta euskal gizarteak merezi eta behar duen Unibertsitate publikoa jokoan dugu. Are gehiago, unibertsitate pribatuei alfonbra gorria jartzen dietela ikusten dugunean.
Borrokan jarraituko dugu beste unibertsitate eredu baten alde, euskal jendartearen zerbitzura, non langileen lan-baldintzak duinak diren. Horregatik, gaurko grebaz gain, martxoaren 12an EHUko irakasle-ikertzaileak eta unibertsitateko beste langile guztiak sektore publikoko grebara gehitzera deitzen ditugu. Ondorengo hilabeteetan erroko arazoak konpontzen ez diren heinean, EHUko irakasle eta ikertzaileak kaleetan jarraituko dute.
Anbizioz eta erantzukizunez jokatzeko garaia da, eta bide horretan LABek proposamenak egingo ditu.
Gaur burutu dugun elkarretaratze ostean, Hego Euskal Herriko 4 hiriburuetan patronalen aurrean kontzentratzeko dinamikari amaiera ematen diogu. Hurrengo egunetan, gainontzeko sindikatuekin batera hurrengo urratsak adostuko ditugu, Euskal Herrian kimiketako hitzarmenen mahai negoziatzaileak irekitzea helburu.
Euskal Herrian badaude baldintzak bertako kimiketako hitzarmen propioak izateko. Hemen lan egiten dugun heinean, hemen erabakitzea eta adostea ezinbestekoak dira LABentzat. Gainera, badaude baldintzak Estatutik datorren hitzarmena hobetu eta sektoreko langileek behar eta merezi dituzten lan baldintzak lortzeko.
Sektorearen babesa dugu, EAEko 100 enpresa batzorde eta Nafarroako beste 25en atxikimenduak jaso ditugu. Araban, besteak beste, esanguratsuak diren Michelin, Rochling Automotive edota Fibertecnic enpresetako mozioak batu ditugu.
Honenbestez, patronalei exijitzen diegu itxikeria jarrerak baztertu eta negoziazio mahaian eser daitezela. Sektoreko 20.000 langile baino gehiagoren ahotsa entzun dezatela.
