Gaur LABeko Nazioarteko idazkari Koldo Saenzek bilera izan du Kolonbiatik etorritako ordezkaritza batekin, Iruñeko gure egoitzan. Ordezkaritza hau Kolonbiako Preso Politikoekiko Elkartasun Komiteko lehendakari den Oscar Ramirezek eta Estatu Krimenen biktimen Mugimendu Nazionaleko (MOVICE) bozeramaile Rosario Montoyak osatu dute, haiekin batera etorri den Intersindical Catalanako Jordi Campadabalekin batera.
Bileran Kolonbiako egoera eta aldaketa prozesuaren nondik norakoak hurbilagotik ezagutzeko aukera izan dugu, baita haien testigantza gogorrak erem giza eskubideen urraketen biktima diren neurrian.
LABetik haien borrokari elkartasun osoa helarazi diogu, eta aldaketa prozesuari gure babesa adierazi diogu, giza eskubideen urraketa larri hauek iraganeko gauza izan daitezen.
Kolonbiak bakea eta egonkortasuna eta demokrazia gehiago behar ditu, eta horregatik herrialdean ematen ari diren erabateko bakerako saiakerak babesten ditugu, giza eskubideen urraketa hauei konponbidea aurkitzeko eta justiziazko bake agertoki bat lortzeko.
Larrialdi ekologikoaren eraginak ukaezinak direla adierazten du LAB sindikatuak, eta Valentzian jazotakoa kudeaketa neoliberalaren emaitza dela.
Oraindik ere Valentziako herrian zein inguruan gertatutako hondamendiaren kalte humano eta materialak neurtu ezinak dira. Astebete igarota, ordea, hainbat gogoeta egiteko moduan gaude.
Urteetan turismoaren ekonomiari eta neurrigabeko urbanismo basatiari bide eman zaio Mediterraneo aldeko kostaldean, naturarekiko inolako begirunerik gabe eta uholde arriskuko eremuetan eraikuntzak sustatuz, herritarrak haien bizilekuetatik kanporatuz eta langile jendearen bizitzak pobretuz eta prekarizatuz. Hamarkadetako politika neoliberal horiek zein klima larrialdiaren negazionistek kudeatutako instituzioen utzikeriak hondamendi naturalen aurreko erantzunean eragin zuzena dute, LABen ustez.
Egoera honi, PPk Gobernatzen duten Valentziako Generalitatearen politika eta kudeaketa negargarria gehitu behar zaizkio, alerta egoera berandu eta gaizki aktibatuz. Agerikoa den patronalaren biolentzia eta jarrera kriminala ere. Larrialdi egoera betean, milaka langile lan egitera behartuak izan dira, haien lanpostuetan jarraitzeko aginduak jasoz eta are, alarma guztiak piztuta haien lantokira joateko derrigortasunarekin. Egoera, gainera, DANA igaro osteko egunetan ere mantendu da: langileek uholdearen ondorioei aurre egiteko dituzten beharrez edota lantokiraino iristeko garraio zailtasunez ezaxola, lanpostura joatera derrigortzen dituzte enpresariek. Patronalak beste behin argi utzi du etekin ekonomikoak langileon bizitzen gainetik jartzen dituela eta nahiago gaituela arriskupean edo hilik produkzioa etetea baino.
Testuinguru horretan, gogor salatu behar dugu eskuin muturrak hondamendia bere agenda erreakzionarioa ezartzeko baliatzeko saiakera egin izana. Erantzunkizunak hirigintza eredu neoliberalean, berandu erreakzionatu zuen Valentziako Gobernuan edota patronalean bilatu beharrean, ezegonkortasuna eragin eta botere eremu guztiak bereganatzea dute helburu.
LABek aspalditik egin ditu bere krisi ekosozialaren diagnostikoak eta krisi klimatikoaren arriskuak. Urgentziazko trantsizio energetiko justua defendatzen dugu, langileon bizi baldintzak bermatuko dituena eta berotegi efektuko gas isurien erantzule diren erregai fosilen mendekotasunetik aterako gaituena. Izan ere, krisi ekologikoaren ondorioen artean, aurreikusi gabeko fenomeno meteorologiko bortitzei aurre egin beharko diegu, gero eta gehiagotan. Horregatik, gure ekintza soziosindikalaren bidez, langileon bizitza eta planetaren zaintza patronalaren etekin ekonomikoaren gainetik jartzeko borroka dagokigu, zalantzarik gabe.
Norabide horretan aritu gara bero garaian lan osasunaren ikuspegitik tenperatura altuei aurre egiteko protokoloak lantzen. Eta, bide beretik, Valentzian jazotakoen irakaspenak gurera ekarrita, Lan Ikuskaritzan, Osalan eta NOPLOIren alerta egoera abisuak berariaz arrisku laboralen protokoloan lanaldia eteteko arrazoi gisa jaso daitezen iniziatibak erregistratuko ditugu, larrialdi egoerek salbuespenezko jokabideak eskatzen dituztelako, eta egoera horietan lehentasunez langileak babestu behar direlako, berme guztiekin eta txantaiei aurre egiteko tresnekin, euren lanpostua uzteko aukera izan dezaten.
Inizitiba sindikal honekin batera, LABek Valentziako herritarrekin elkartasunez eta Intersindical Valentzianako bidelagunekin elkarlanean, lantokietara eramango du DANAren kaltetuentzako dirua biltzeko proposamena. Modu berean, larunbat honetarako deituta dagoen mobilizazioan parte hartuko du sindikatuak. Larrialdi egoerak aurreikusi, bizitzak babestu eta neurri politikoak hartzeari uko egiten diotenek dagokien ardura eta erantzukizuna hartu behar dute. Valentziar langileen aldarriarekin bat egin eta PPren Gobernuaren ardura seinalatzen dugu, Mazon presidentearen dimisioa eskatzen dugu eta eskuin muturra hondamendi betean egiten ari den instrumentalizazio lotsagarria salatzen dugu.
Gurea klase elkartasuna delako, larunbatean Valentzian izango gara, lantokietan elkartasuna antolatuko dugu eta krisi ekosozialaren aurrean langileon bizitzak eta, planetaren zaintza lehenetsita, iniziatiba sindikalak hartzen jarraituko dugu.
Indarkeria Matxisten aurkako Nazioarteko Egunean mobilizazioak egingo ditu LABek Gasteizen eta Iruñean, EAEko eta Nafarroako lan ikuskaritzen aurrean.
LABek urteak daramatza, sindikalismo feministaren bidetik, indarkeria matxista estrukturala dela azpimarratzen eta lan munduan gertatzen diren erasoak salatzeko eta indarkeria mota guztiei aurre egiteko tresnak eraikitzen; urteak, “Lantokiak aske” aldarrikatzen: enpresaz enpresa protokolo eraginkorren alde borrokatzen eta instituzioak interpelatzen, dagokien ardura har dezaten lehen mailakoa izan beharko litzatekeen arazo politiko eta sozial honetan.
Lantokietako indarkeria matxista ezkutuan mantentzen den errealitatea da: lanik gabe gelditzeko mehatxua beti dago horren atzean, eta, horregatik, indarkeria ez da behar beste salatzen ezta aditzera ematen ere. Mehatxuak eta zigorrak askotarikoak dira: kaleratzeak, ordutegi aldaketak, kontziliaziorako neurriak ez baimentzea, lanpostuz inoiz ez aldatzea, lekualdaketak, edukiz hustu lana, emakumeen* lana gutxiestea… Indarkeria matxista dimentsio eta aurpegi ezberdinak dituen zigor-sistema oso bat da; egiturazkoa eta sistema heteropatriarkal kapitalistaren tresna da, emakumeak* menpean mantentzeko.
Lan munduan gertatzen den indarkeriaz aritzea sexu-jazarpenaz, sexuan oinarritutako jazarpenaz edota sexu-orientazioan edo genero-identitate nahiz -adierazpenean oinarritutako jazarpenaz, aritzea da; hau da, kultura patriarkalaren biziraupen mekanismoek hartzen dituzten forma ezberdinez.
• Azken urtean 22.000 emakume inguruk jasan izan dute sexu-jazarpena lan eremuan, iazko urte amaieran Emakundek ateratako Emakumeen aurkako indarkeriaren inzidentziari buruzko datuakEAE-n inkestaren arabera (kasu batzuetan lankideengandik, beste batzuetan nagusiarengandik).
• Sexu-jazarpena jasan duten 5 emakumetik batek bat lan-eremuan jasan du.
• Hala ere, haietako askok (%72, 4k) ez dute enpresan salatu, ondorioen beldurragatik.
Eta non daude instituzioak egoera horren aurrean? Gertatzen den indarkeria hau ez ikusaraztea, tresna eraginkorrak ez jartzea, indarkeria hori ezkutatzea da. Izan ere, ez dago datu horien inguruko erregistrorik, ez zaio jarraipenik egiten, indarkeria matxistaren inguruko inkesta orokorretan ez dira agertzen…
Ez enpresek, ez administrazioak, ezta lan ikuskaritzak ere, ez daukate errealitate horri heltzeko borondate eta jarrerarik. Datuak argiak dira: ez dago egoera hauek salatzeko mekanismo eta tresna eraginkorrik.
Instituzioei, eta, zehazki, lan ikuskaritzari, LABek eskatzen dio indarkeria matxistari aurre egiteko politika eraginkorrak garatzea. Jarrera, sinesmen eta indarkeria matxista guztiei aurre egin nahi diegula esaten dugu lantokietan aske izan nahi dugula aldarrikatzen dugunean, eta azpimarratu nahi dugu borroka honetan jarraituko dugula sindikalismotik fronte guztietan. Ildo horretan, azaroaren 25ean mobilizazioak egingo ditu LABek Gasteizen (10:30) eta Iruñean (11:00), EAEko eta Nafarroako lan ikuskaritzen aurrean, hurrenez hurren.
Hilabeteak dira Busturian kokatutako Zelaiondo egoitzan bizi diren egoera kezkagarriak salatzen ari dela LAB. Batetik, langileen lan eskubideak errespetatzen ez zirela adierazi genuen eta datuekin erakutsi, ez baitute ezta Bizkaiko egoitzetako hitzarmena errespetatzen. Bestetik, egoitza kudeatzen dutenen despotismoa eta harrokeria ere salatu zuen sindikatuak. Horretarako, hainbat kartel eta pankarta egin ditu, hainbat eragileekin bildu da eta horrekin batera, lan ikuskaritzan salaketa aurkeztu zuen.
Lan ikuskaritzatik azken asteetan jaso ditugu berriak eta, salatutakoen harira, LABi arrazoia eman dio honek, zehaztu baitu egoitzan ez dela lan hitzarmena errespetatzen eta kasu batzuetan langileen lan osasuna kolokan jarri daitekeela.
Horrekin Zelaiondo egoitzaren inguruko hainbat kontu nabarmendu ditu, hala nola:
• Zelaiondon, langileek 1.592 lan ordu baino askoz gehiago egin izan dituztela eta horrekin batera ez dutela formakuntzarik jaso.
• Egoitzak ez dizkiela langileei sekula ordaindu gaueko, igandeetako edota jai egunetako plusak. Eta hauek langileei ordaindu beharo dizkietela adierazi du ikuskaritzak.
• Halaber, informazio eskubideari trabak jarri dizkiotela argudiatzen dute.
• Zehaztu du ezin zaizkiola oztopoak jarri langileei kontsultetara joateko orduak eskatzeari.
• Lanpostuetako arriskuen ebaluazioa egin behar dela, orain arte ez dena egin. Eta batez ere, gaueko txandan langile bakarra dagoela kontuan izatea. Pertsona hau lanean bakarrik egotea oso larritzat jo du ikuskaritzak.
• Langileek atsedena hartzeko toki bat behar dutela, momentura arte ez dutena izan.
Horregatik, LABen argi eta garbi jarraituko dugu esaten zaintza sektorean dauden enpresa eta pribatizazio prozesuek langileen lan eta bizi baldintzen kaskartzea dakartela, eta horregatik zaintza sistema publiko komunitarioaren bidean pausuak ematen eta mobilizatzen jarraituko dugu. Bide honetan, mugimendu zein herritarrei mobilizatzen jarraitzea eskatzen diegu. LABek lehen lerroan jarriko ditu langileak bide honetan.
Anbulantzia zerbitzua publiko bihurtzea da egoeraren konponbidea.
LAB sindikatutik anbulantzien sektoreak EAEn bizi duen egoera jasanezina salatzen dugu berriro. Aspalditik diogun bezala, kudeaketa pribatua, Eusko Jaurlaritzak bermatu eta defendatzen duena, porrota izan da. Horren adibide argia Araban eta Bizkaian bizi duten egoeran islatzen da; izan ere, gestioa daukan La Pau enpresak ez ordaintzeak metatzen jarraitzen du, langileen eskubideak urratu eta zerbitzua modu duin batean emateari utziz. Bitartean, Eusko Jaurlaritzak beste aldera begiratzen jarraitzen du, egoerak erritmo kezkagarrian okerrera egiten duen bitartean.
Gaur egun, Araba eta Bizkaiko anbulantzietako langileek ez dute kobratu ez urriko nomina ezta udako aparteko ordainsariaren %75 ere, berogailurik gabeko baseetan daude lanean, askotan uniforme egokirik gabe, atsedenak errespetatzen ez dituzten egutegiak jaso berri dituzte, eta abar luze bat. Horren aurrean, Eusko Jaurlaritzaren erantzuna La Pauren “irteera ordenatua” iragartzea izan da, prozesua zorrik gabekoa izango zela esanez. Hala ere, errealitatea guztiz kontrakoa da: ez dago kobratzeko aurreikuspenik, ez zaigu eman beharreko urratsen berri, eta egunetik egunera arazoak eta zalantzak areagotu egiten dira. Langileak etsita daude, akituta, kolapsoaren atarian… langile horiek dira biziak salbatu behar dituztenak, gaixoak artatu behar dituztenak, laguntza psikologikoa eman behar dutenak… Eta haiek nork zaintzen ditu?
Azpimarratu nahi dugu herritar guztioi eragiten digula arazoak, ezohikoak izan behar diren egoerak ohikoak bihurtu dituztelako, iristen ez den anbulantzia bati itxaroten egotea edo tratamendua behar duten pertsonek arreta jasotzeko aukera arriskuan ikustea. Beraz, badirudi langileen eta herritarren ongizatea ez zaiela axola kalitatezko zerbitzua bermatu beharko luketenei.
LABetik premiazko irtenbideak eskatzen ditugu, eta bilera bat eskatu dugu Osasun sailburuarekin egoera kritiko horri aurre egiteko, baina oraingoz gure eskaerak ez dira kontuan hartu, eta agerian geratu da gobernuak ez duela arazoa konpontzeko interes handirik.
LAB sindikatuak, sektorea duintzeko konpromiso irmoan, anbulantzien zerbitzua publiko egitea eskatzen du, eredu pribatu horrek prekaritatea eta lan baldintzak okertzea besterik ez duelako ekarri. Bitartean, herritarrok eta langileok Eusko Jaurlaritzaren erantzukizunik ezaren eta beraiek sortutako arazo bati aurre egiteari uko egitearen prezioa ordaintzen dugu. Egoerak benetako aldaketak eskatzen ditu, ez aldi baterako partxeak, ezta promesa hutsak ere. LABetik etengabe eskatuko diogu Eusko Jaurlaritzari krisi honetan duen erantzukizuna bere gain hartzeko eta azpikontratazioaren huts egindako eredua bertan behera uzteko.
Jehad Rashid psikiatra palestinarra Euskal Herrian dago egunotan. Gaur bilera egin du Koldo Saenz sindikatuko Nazioarteko arduradunarekin eta Amanda Verrone Nazioarteko Idazkaritzako kidearekin. Bileran, Palestinako egoeraren inguruan sakontzeko aukera izan dute.
Era berean, LABeko kideek “Euskal langile mugimenduaren 50 urte, 50 mugarri” argazkiaren liburuaren ale bat eta sindikatuaren 50. urteurrenaren Zabaltzen artelanaren lamina bat oparitu dizkiote.
Bileraren ondoren, solasaldia egin dute LABeko Bilboko egoitzara gerturatu diren militanteekin.
Ibilbide luzeko militantea
Espainiako Estatuan aliantza politikoen arduraduna izan da urte askotan Rashid. Espainiako Palestinar Komunitaterako lehen presidente hautatua izan zen1987an. Palestinako Kontseilu Nazionaleko kide ohia. ASECOP Palestinarekiko Lankidetzarako Europako Elkartea irabazi-asmorik gabeko erakundearen sorreran parte hartu zuen duela 23 urte, eta gaur egun bere presidentea da. Elkarte hau herri palestinarrarekiko elkartasun-kanal bat eraikitzeko helburuarekin sortu zen.
Gaurko greba egunak ere jarraipen zabala izan du, eta espero dugu Cebekek ulertzea sektorearentzat hitzarmen duin bat adosteko garaia dela. Bilbon egin dugu manifestazioa, SPRIren egoitzatik Cebek Bizkaiko patronalaren egoitzaraino.
Urriaren 29an greba ziklo berri bat hasi zen sektorean, Bizkaiko Grafikagintzako Hitzarmen duin bat adosteko helburuarekin. Grebak urriaren 29, 30ean, 31n eta azaroaren 4an eta 5ean egin dira. Jarraipena garrantzitsua izan da, eta sektoreko enpresa erreferentzialek ekoizpena geldirik izan dute, edo oso mugatua izan da.
Gaur izan da greba-ziklo honetako azken eguna (guztira 12 egun dira apiriletik), mobilizazioak Trapagarango Imprenta Garcinuño enpresan egin dira goizean goizetik, eta Bilbon ondoren. Eguna amaitzeko, manifestazio jendetsua egin da Bilboko kaleetan zehar, Cebek patronalaren egoitzaren aurrean amaitu dena.
Sektoreko langileekin batera hitzarmena berreskuratzea exijitu dugu, erosteko ahalmena bermatuta, aplikatzeko bermeekin, eta beste hobekuntza batzuekin. Ez dugu beste munduko ezer eskatzen (patronalak faltsuki adierazi nahi duen bezala), baizik eta bidezkoa den zerbait sektore batentzat, non sektoreko enpresa askok sustatutako prekaritatea urte gehiegi pairatu behar izan duten langileek.
Bada garaia Cebekek eta sektoreko enpresa garrantzitsuek, hala nola Grafo, Biolid, Imprentas Garcinuño eta beste batzuek, benetan eduki egokiak mahai gainean jartzeko, sektoreko hitzarmen duina adosteko helburuarekin. Aurrekoa gertatzen ez bada, langileek argi dute borroka izango dela, berriz ere, beraien helburuak lortzeko bidea.
Langabeziak eta afiliazioak gora egin dute urrian.
2024. urteko urrian 138.585 langabe zeuden Hego Euskal Herrian, aurreko hilabetean baino 977 langabe gehiago eta pasa den urteko urrian baino 1.060 gutxiago. Langabeen %58,58a emakumea* da.
Azken hilabetean gizonen artean langabeziak gora egin duen bitartean, emakumeen* artean 1.103 langabe gutxiago daude. Emakumeen* artean gora egin duena aldizkako kontratazio finkoa da, 9.817 aldizkako kontratu finko gehiago baitaude emakumeen* artean azken hilabetean. Izan ere, Espainiako Estatuko azken lan erreformak aldizkako prekaritatea handitzen duen kontratazio mota hau sustatzen du, bereziki sektore feminizatuetan ematen dena.
25 urtetik beherakoen artean, aldiz, langabezia igo egin da azken urtean (%4,24) zein hilabetean. Langile migratuen artean ere langabeziak gora egin du azken urtean (863 langile migratu gehiago daude langabezia egoeran) zein hilabetean (783 langabetu gehiago, eta eraikuntza sektorean lan egiten duten migratuen langabezia soilik jaitsi da). Aipagarria da langile migratuen langabezia zerbitzu sektorean eta aurreko enplegurik gabekoen artean hazi izana.
Beste behin ere, langabeziak gora egin du aurreko enplegurik gabekoen artean azken urtean, eta erregistratutako langabeen %12,55a dira dagoeneko. Azken urtean sektore guztietan langabeziak behera egin duen bitartean, aurreko enplegurik gabekoen artean gora egin du, %3,79.
Aurreko urtean baino 12.017 kontratu gehiago sinatu dira urrian, sinatutako kontratuen %76,26a behin behinekoak izanik. Era berean, urrian zehar sinatu diren kontratuen artean, pasa den urteko urritik kontratu mugagabeen kopuruak %4,30 gora egin duen bitartean, behin behinekoek %15,24 egin dute gora.
Lan baldintzen prekarizazio prozesuaren beste adierazle bat azken urtean sortutako afiliazioaren %84,31a zerbitzu sektorean sortu izana da, non lan baldintza prekarioak nagusitzen diren. Azken urtean, afiliazioak gora egin du sektore guztietan, bereziki zerbitzu sektorean (12.632 lanpostu sortu dira, industrian 1.662 besterik sortu ez diren bitartean).
Egoera zaurgarrian dauden kolektiboek pairatzen dituzte lan baldintza kaskarrenak, lan merkatuak egiten dien eskaintzan prekaritatea zein ezegonkortasuna kronifikatuz. Era berean, lan merkatuak ere lehenik kaleratzen ditu kolektibo hauek, bizitza bera prekarizatuz, kalitatezko bizi proiektu egonkor baterako bidea zangotrabatuz. Egoera honen aurrean, LAB sindikatuak langile guztien lan eta bizi baldintzak hobetzeko borrokan jarraituko du.
Bilboko Albia eraikinaren parean egin dugu mobilizazioa, Euskal Trenbide Sareko egoitzaren aurrean.
Otsailean, negoziaketa luze eta gogor baten ondoren LAB, CCOO, UGT eta Euskal Trenbide Sarearen zuzendaritzak 2022-2023-2024 urteerarako hitzarmena sinatu zuten. Zortzi hilabete igaro dira eta oraindik administrazio publikoak hitzarmena onartzeko zain gaude.
Bi hilabete falta dira soilik urtea bukatzeko eta hitzarmenaren iraungitze datara iristeko. Egoera larri hau salatzeko mobilizatzen ari den sindikatu bakar bezala, LABek elkarretaratze zaratatsua egin du gaur Euskal Trenbide Sareak Bilboko Albia eraikinean dituen bulego nagusien aurrean.
