LABLangile Abertzaleen Batzordeak

Jarraian duzue Osakidetzako Lehen Mailako Arretan udan gertatutakoaren inguruko irakurketa, LABeko delegatu diren Latxe Uranga, Irati Bernaola eta Edurne Aguirrek idatzitako iritzi-artikuluaren eskutik.

Horixe da Osakidetzak uztailean, abuztuan eta irailean EAEko biztanleei eskaintzen diguna: osasun-zentro batzuetako ateak ixtea eta beste askoren ordutegia murriztea. Era berean, erabat itxiko ez diren osasun-zentroetako plantilla murriztuko da, eta zenbait lekutan, erizainek bakarrik artatuko dituzte pazienteak; beraz, ez da diagnostiko medikorik egingo.

LABen argi daukagu osasunaren negozioan milaka milioi mugitzen direla. Bengoak eta konpainiak legez onartu zutenetik, urtetik urtera gero eta ahalegin handiagoa egiten da diru publikoa esku pribatuetan gera dadin. Azkenaldian, murrizketen ondorioz osasun-zerbitzuaren kalitateak behera egin duen heinean, itxarote-zerrendak eta -denborak handitu diren heinean, pazienteek aseguru pribatuetara ihes egitea eragin du. Osasunaren merkantilizazio hori da osasun-sistema publikoaren gainbeheraren arrazoia. Horrek lan-baldintzak prekarizatzea eta osasun-sistema desegitea eragiten du, eta hori Lehen Mailako Arretan (LMA) bizitzen ari gara.

Osasunari dagokion aurrekontua banatzerakoan, datuak ezkutatzen badituzte ere, argi ikusten da Osasun Sailak komunitatearen osasuna sustatzeari eta gaixotasuna prebenitzeari ematen dion garrantzirik eza. Sailaren kudeaketan nagusi den merkataritza eta negozio-ikuskera horren ondorioz, ospitaleek inbertsioaren zatirik handiena xurgatzen dute, osasun-sistema publiko ospitalzentrista eta abegitsu bat sortzen dute, enpresa parasitarioak ugaltzen dituena. Horri esker, lehen mailako arretarako aurrekontua OMEk gomendatzen duen %25etik urrun geratzen da. Ezin dugu ahaztu LMA oinarrizko tresna dela osasunari eusteko, eta biztanleria osasun-sistemarekin lotzen den lehen katebegia dela.

LMAk aurrekontu kaskarra izateak ondorio argiak ditu, bai herritarren osasunean, bai langileen lan-baldintzetan. Lana nahiko prekarizatu da azken urteetan, eta uda eta opor garaietan areagotu egiten da. Adibidez, ordezkatzen ez bada, lana daudenen artean banatu behar da, eta horrek gainkarga handia dakar, frustrazioa eta nekea eraginez, baldintza horietan zaila baita kalitatezko gutxieneko zerbitzu bat ematea. Eta zer esan profesionalen ihesari buruz; gaur egun lehen mailako arretako lana ez da profesionalki erakargarria, eta behin-behinekotasun handia dago. Kalitatearen jaitsierak, gainera, areagotu egiten ditu hitzezko erasoak, baita eraso fisikoak ere.

Gizartearen osasunari dagokionez, argi dago LMA suntsitzea kaltegarria dela gure osasunerako. Nola eskainiko diegu erabiltzaileei kalitatezko denbora agendak goraino badaude? Nola detektatu eta tratatuko ditugu gaixotasunak garaiz itxaron-zerrendak handitzen badira? Murrizketa hauek irisgarritasuna oztopatzen dute, nola ez, kolektibo ahulenei eragiten diete gehienbat (mugikortasun urritukoen edo nagusien kaltetan), eta paziente kroniko eta konplexuen jarraitutasuna zailtzen dute, osasunari kalte larriak eragiten baitizkiote: adibidez, ospitaleratzea. Eta zein da Osakidetzako zuzendaritzak eskaintzen duen irtenbidea? Langileek berezkoak ez diren eginkizunak betetzea, legearen aurka. Erizainek lan medikoa egin dezaten nahi dute, eta administrariak eta zeladoreak triajea.

Harrigarria da LMArekiko utzikeria eta mespretxua. Deustobarometroak erakusten duen bezala, biztanleriaren %81entzat egoera kezkagarria da, guretzako beste, baina utzikeria eta mespretxu horrek negozio-nitxoak irekitzen ditu beste batzuentzat. Batez ere, osasun pribaturako. EAJ osasun publikoa babesten dutenen interesak defendatzen ari da, LMAren bideraezintasunaren diskurtsoa modu gaiztoan zabaltzen duenean. Osasun-sistema publikoa eta haren egitura modu isil eta estalian aldatzea bilatzen ari dira, gaizki funtziona dezan eta pribatizazioari ateak ireki diezazkion, lankidetza publiko-pribatua bezalako kontzeptuekin.

Osakidetzako langileok prest gaude oztopo guztien gainetik herritarren osasuna zaintzeko eta pertsona guztientzako LMA publiko eta kalitatezkoa defendatzeko.

Argi dago egoera honek oso eragin negatiboak dituela Osakidetzako lan-baldintzetan (Osasun zentro eta EAGetako langileentzat, batez ere), baina erantzun herritarra izan behar duen erronka da. Erakunde publikoetatik eskaintzen den osasun-arretaren kalitatea da jokoan dagoena, eta alarma guztiak pizteko bezain egoera garrantzitsua da. Asistentziaren kalitatea jokoan jartzeaz gain, landa-eremuetan eta hiriguneetan ematen den arretaren artean gero eta arrakala handiagoa antzematen ari gara.

Esan dezakegu hiriguneetatik kanpo bizi diren pertsonen osasuna deslai uzten ari direla, osasun-zerbitzu dekadente eta eskasa sustatuz, baina tamaina ertain eta txikiko herrietan sortzen ari diren egoera guztiz arduragabea da.

EAJ, neoliberalismoaren defendatzaile sutsua den heinean, osasun publikoan negozioa ikusten dutenenekin bat egiten ari da. Horregatik, inoiz baino beharrezkoagoa da gure lantokietan konfrontazioa ematea, baina konfrontazio horren oinarrian herritar guztiei kalitatezko zerbitzua ematea egon behar da, alderik gabe, eta horretarako, inoiz baino beharrezkoagoa da arreta hori emateko baldintzak blindatzea. Defenda dezagun, beraz, osasun-zentroen %100eko irekiera, udan eta beti!

LMA ezin da hutsik geratu, ez funtzioetan, ez edukietan, ez profesionaletan. Defenda dezagun, beraz, osasun-zentroen %100eko irekitzea udan eta beti!