Gaur deklaratu dute Azpeitian joan den azaroaren 30eko pikete batean aritzeagatik epaitegira deitu dituzten hiru emakumeek. Mobilizazioa egin dugu kanpoan, elkartasunez eta zaintza sistema publikoaren aldeko borrokan gabiltzanoi jarraitzeari utz diezaiotela exijitzeko asmoz.
Greba Feminista Orokorraren egunaren harira bide penaletik irekitako prozeduraren baitan kokatzen da gaurko deklarazio-hartzea, eta, horren aurrean, jazarpen ororen gainetik azaroaren 30ean abiatutako bidean aurrera egiteko asmoan berresten gara.
CEBEk patronalak uko egin zien sindikatuok gure plataforma bateratuan egindako mugimenduei, eta jakinarazi zigun ez zela negoziazio mahaira itzuliko gure soldata aldarrikapenei uko egin arte.
Patronalak erakutsi ez zuen erantzukizun-ariketa batean, sindikatuok mezu elektroniko bat bidali dugu negoziazio mahaira dei eginez ekainaren 4rako, astearterako. Bada, CEBEKek mezu elektroniko bat bidali zuen bilerara ez zela joango esanez, harik eta gure soldata aldarrikapenei uko egiten diogun arte.
Patronalaren ezezkoa erantzukizun falta eta funtzioen utzikeria oso larria iruditzen zaigu, sektoreko langile guztiekiko errespetu falta izateaz gain. LAB, ELA, CCOO eta UGT sindikatuok negoziatzeko borondatea adierazi dugu beti eta horretan berresten gara. Izan ere, negoziazio mahaiaren azken 3 bilerak sindikatuok deitu ditugu.
Prepotentzia eta jarrera irrazional horren aurrean, gogorarazi nahi dugu 3 greba egun daudela deituta ekainaren 11, 12 eta 13rako. Patronalaren eta ordezkatzen dituen enpresen esku dago egun hauetan sektorea berriro gelditzea saihestea.
LAB sindikatuan bat egiten dugu datorren asteazkenean, ekainak 5, goizeko 9.45etan, Azpeitiko epaitegiaren aurrean Urola Kostako Koordinadora Feministak deitutako kontzentrazioarekin. Joan den azaroaren 30eko Greba Feminista Orokorra dela eta irekitako bide penalaren ondorioz deitu dituzte deklaratzera.
Gauzak horrela, delegatu, afiliatu eta lagunei dei egiten diegu mobilizazio horretan parte har dezaten, epaitegian deklaratzera deituak izan diren Zumaiako Mugimendu Feministako bi kideri eta LABkide bati elkartasuna adierazteko eta babesa emateko. Izan ere, denon erantzukizuna eta ardura da borroka kolektiboetan erasotuak diren kideei babesa eta sostengua ematea.
Neurri errepresiboen gainetik, Euskal Herria bizigarriago eta justuago baten bidean, pasa den azaroak 30eko Greba Feminista Orokorraren erdigunean egon zen zaintza-sistema publiko eta komunitarioaren aldeko gure aldarria eta konpromisoa berresteko aukera ere izango da.
Zerga erreformaren inguruko eztabaidari ekin diote Gipuzkoako Batzar Nagusietan eta LABetik eredu fiskalaren sakoneko eraldaketaren alde agertu gara, Sozietateen gaineko zerga eta, oro har, kapital errenten gaineko presioa areagotzeko proposamenak eginez.
Erronkaz beteriko testuinguruan bizi gara. Krisi anitzak elkargurutzatuta ageri zaizkigu; bizitzak sostengatzeko zaintza lanak, emakumeen bizkar, prekarizatuta eta aitortzarik gabe; larrialdi ekologikoak eragindako aldaketa klimatikoaren eraginak eta gauzatu beharreko trantsizio energetikoa. Arrakala sozialak areagotzen ari dira, pobrezia prozesuak hedatzen eta babes publikorako sareak eraisten.
Gauzak horrela, hala Gipuzkoan nola Hego Eukal Herri osoan, sakoneko erreforma fiskala galdegin dugu. “Hemen dagoen erroko arazoa da lan errentok zerga gehiegi ordaintzen ari garen bitartean, aberatsen ekarpena oso murritza dela. Kapitalaren pribilegioekin amaitu beharra dago“, adierazi du Gorka Vidalek, LABeko politika ekonomikoaren arloko ordezkariak. Proposamen sorta mahai gaineratu du segidan, heburu horretara bidean.
Besteren artean, PFEZaren dualitatea ezabatzeko beharra azpimarratu du Vidalek, eta kapital errentei lan errentei ezartzen zaizkien tarte berdinak jartzekoa. Ildo beretik, sozietateen gaineko zerga modu ausartean eraldatzeko garaia dela adierazi du, besteak beste, enpresariak kenkariak eta hobariak baliatzen ari direlako mozkinen zati bat zuzenean poltsikora eramateko. Deslokalizazio prozesuak mugatzeko aukera dago modu horretan.
LABen ustez, Hego Euskal Herrian zerga sistema eraberritzeko fasean sartuta gauden honetan, harmonizazioa erraztea eta langileok ditugun beharrak lehen mailara ekartzea dagokie instituzioei. “Gaur egungo egoera mantentzea, onartezina izateaz gain, ekonomikoki justifikaezina eta sozialki jasanezina“ dela esan du LABeko kideak.
Hala, zerga sistema berrizteko erabateko subiranotasun fiskalean aurrera egitea behar-beharrezkoa da, zerga politika kudeatzeko eskuduntza eskaera eginez. Lurraldean sortzen den aberastasuna modu justuan banatu, langileon interesak lehenetsi, sare eta sistema publikoa indartu eta politika neoliberalen aroari amaiera emateko erabaki ausartak behingoz hartzeko eskaria egin diegu LAB sindikatutik Batzar nagusietako ponentzia batzordeko ordezkariei, sindikatuak plazarautako proposamenak egingarriak eta beharrezkoak direla azpimarratuz: “Borondate politiko kontua da“. Modu horretan amaitu du bere hitzartzea Vidalek.
Barakaldoko Leroy Merlinen aurrean egin dugu mobilizazioa intersindikalarekin batera; izan ere, bi aldiz azpikontratatuta zegoen behargina enpresa horrentzako iturgintza lanetan ari zen istripua gertatu zenean.
LAB-ESK-STEILAS-Hiru-EHNE/Etxalde intersindikaletik deituta, elkarretaratzea egin dugu gaur eguerdian, Patronalak eta instituzioek gaixotu eta hiltzen gaituzte lelopean. Gogorarazi dugu dagoeneko 27 behargin hil direla aurten Euskal Herrian beren lanpostuetan, eta azpimarratu dugu prebentzio neurriekin eta legea betez, halako gertakari gehien-gehienak saihestu egin daitezkeela.
Horretarako, baina, beste behin ere azpimarratu behar dugu patronalak bere erantzukizuna alboratzeari utzi behar diola eta instituzioek berehalako neurri eraginkorrak hartu behar dituztela lan osasuna bermatzeko neurriak zorrotz betetzen direla egiaztatzeko. 29 urteko azken langile honen kasuan, gainera, azpikontratazio kateek berekin dakarten prekaritatea eta lan-baldintza eskasak salatu ditugu.
Hego Euskal Herrian 136.201 herritar daude langabezian, pasa den hilabetean baino 3.593 langabetu gutxiago eta aurreko urtean baino 1.086 gutxiago. Dena den, sorturiko enpleguak kalitaterik gabekoak dira, eta joera hori finkatzen ari da gurean azkenaldian.
Aste santu goiztiarra izan genuen eta ondorioak maiatzeko langabezia datuetan islatzen ari dira. Langabeziak behera egin arren, egoera zaurgarrian daude kolektiboen artean goranzko joera hartu baitu.
Zentzu horretan, gazte belaunaldiek urtaroko langabeziaren ondorioak pairatzen dituzte, kontratazio ezegonkor zein lan baldintza prekarioekin, enplegua galtzen duten lehenak izan ohi baitira. Langabezia datuak horren erakusle dira. Izan ere, pasa den urtetik 25 urtetik beherako herritarren artean langabeziak %5,93 egin du gora, bereziki gizonen artean.
Aurreko enplegurik gabekoen artean ere langabeziak gora egin du, urte bat edo gehiago enplegurik gabe daramaten 717 langile gehiago baitaude joan den urtean baino, erregistraturiko langabeziaren %13 direlarik.
Migratuen artean ere langabeziak gora egin du, pasa den urtearekin alderatuta 1.600 langabetu gehiago direlarik. Azken hilabeteko datuak aztertzen baditugu, ordea, migratuen artean zerbitzuen sektorean egin du nagusiki behera langabeziak, industria sektorean eta aurreko enplegurik gabekoen artean langabetu kopuruak gora egin duen bitartean.
Langabeziak behera egin arren, enplegu prekarioa egiturazkoa da, lan baldintzei erreparatuz eta zerbitzuetan oinarrituriko ekonomia finkatu dela kontutan hartzen badugu.
Udako turismo-kanpainaren hastapenak ere nabaritzen hasiak dira gurean, sektore guztietan langabeziak behera egin arren, zerbitzuen sektorean proportzio handiagoan gertatu baita (%3,3 egin du langabeziak behera zerbitzu horretan).
Maiatzean zehar, aurreko urtean baino 1.854 kontratu gutxiago sinatu dira eta horietatik %77,19 behin-behinekoak izan dira. Behin-behineko kontratuen proportzioak gora egin du pasa den urte zein hilabetearekin alderatuz gero.
Afiliazioa maximo historikoetan dago Hego Euskal Herrian, 1.060.448 pertsona baitaude izena emanda erregimen orokorrean. Azpimarratzekoa dena da zerbitzuen sektoreak afiliazioan izaniko gorakada, erregistraturiko afiliazioaren %73,37 sektore horretan kokatua baitago, industrian %21,78 dagoen bitartean. Azken urtean sortutako afiliazioaren %88,72 zerbitzuen sektorean izan da.
Gizon eta emakumeen artean lan baldintzen arrakala dago, emakumeen artean prekaritate indize handiagoa egonik. Jardunaldi partzialean dauden langileen artean %68,34 emakumea da, gehiengo nabarmena. Emakumeen artean jardunaldi partziala %25,5ekoa den bitartean, gizonen kasuan nabarmen baxuagoa da (%11,2). Era berean, azken hilabetean sinatu diren aldizkako kontratu finkoetatik %64,45 emakumeek sinatu dituzte.
Azken hilabeteetan behin eta berriro errepikatzen ari garen egoeraren ondorioek kezka areagotu beharko luke, kalitaterik gabeko enplegua sortzen duen eredu ekonomikoa finkatu baita gurean.
Zentzu honetan, politika publikoen bidez egoera zuzendu eta herritarron lan zein bizi baldintzak hobetu beharko lirateke. Aldiz, zoritxarrez, inflazioaren kontura mozkinak areagotu dituzten energia-enpresa handiak babestu eta langile klasea babesgabe uzten dute. Politika neoliberalak gurean ere nagusi dira eta eskuin muturrak langileon desjabetzea, ekonomian sektore publikoaren esku-hartzea gero eta gehiago mugatzea, enpresa pribatuak sustatzea eta gainbeheran diren zerbitzu publikoak guztiz eraistea du helburu.
Euskal Herrian eta Euskal Herritik, olatu erreakzionarioari aurre egiteko sindikalismo eraldatzailea indartsu dago. Hori dela eta, Europako hauteskundeetan ere langile bozka aktibatzea beharrezkoa da. Egin dezagun migrazio politika arrazisten, zerbitzu publikoen eraispenaren, eskubide sozialen inboluzioaren eta gerren aurka. Egin dezagun demokrazia eta burujabetzaren, justizia sozialaren, trantsizio ekosozialaren edo feminismoaren alde.
Productos Kol-eko langileek, Rocaforten (Nafarroa), bukatutzat eman dituzte egiten ari ziren lan uzteak. Izan ere, iragan ortziralean, LAB eta ELA sindikatuok akordioa lortu genuen enpresako zuzendaritzarekin hitzarmena berritzeko, hobekuntza garrantzitsuekin, hala nola lanaldia 24 orduz murriztea eta soldatak KPIa baino 1,5 puntu gehiago igotzea.
LABen oso ontzat jotzen dugu akordioa, izan ere, langileen borrokari esker, erosahalmena berreskuratuko zuen hitzarmen baten aldeko mobilizazioak planteatzean ezarri ziren helburu nagusiak jasotzen ditu. Hala, hitzarmenaren indarraldiko lau urteetan, soldatak KPI baino 1,5 puntu gehiago igoko dira, gaueko lanaren plusa igoko da, ordaindutako lizentziak luzatuko dira eta lanaldia 24 orduz murriztuko da. Azken hori horrela zehaztuko da: 8 ordu 2024an, 4 ordu 2025ean, 8 ordu 2026an eta bertze 4 ordu 2027an.
Akordio hau enpresako langileen borrokaren testuinguruan gertatu da, LAB eta ELA sindikatuok deituriko lanuzte batzuk babestu baitituzte. CCOOk baztertu egin zituen mobilizazio horiek, eta parte ez hartzea erabaki zuen, nahiz eta erabakia langileen gehiengoak batzarrean hartu zuen.
Lorturiko emaitzaz gain, LABen oso positibotzat daukagu langileek egin duten borroka eta txalotu egin nahi dugu helburua lortzeko borrokan erakutsi duten ausardia. Era berean, azpimarratu nahi dugu borrokaren benetako fruitua ez datzala berehalako emaitzan, baizik eta lankideen artean sortu duten elkartasunean, borroka berriei aurre egiteko balio izanen zaiena.
Gasteizko dendako langileak nekatuta daude eta enpresaren konpromiso falta eta erantzun ezak salatzen dituzte; izan ere, enpresa ez da negoziatzera eseri eta ez du legea betetzen.
Arabako Punt Romako hitzarmenaren iraunaldia 2019-2021ekoa da, hau da, hitzarmena eguneratzea eta negoziatzea beharrezkoa da. Maiatzean negoziazioekin hastea adostu zuten, horregatik apirilaren amaieran enpresari lehenengo bilera egiteko daten proposamena bidali zitzaion. Egun, ez dute erantzunik jaso, eta beraz, lan baldintzek berdin jarraitzen dute.
Punt Romako langileek enpresaren erantzun faltagatik euren frustrazioa eta atsekabea azaleratu dute. Enpresarekin duten elkarrizketa eta komunikazio ezagatik kezkatuta daudela adierazi dute. Arrazoi hauengatik, enpresari exijitzen diote atzerapen gehiagorik gabe egindako eskaerei eta komunikatuei erantzuteko:
Lan egutegiari dagokionez, Araban dauden Punt Romako dendentzako hitzarmenak finkatzen du otsailaren 28rako egiaztatuta eta publikatuta egon behar dela. Hala ere, maiatzaren 24an enpresari lehenago adierazi zitzaizkion akatsak zuzendu gabeko egutegiaren proposamena jaso zen.
Oporren eta zubien onarpenari buruz garaiz bidaltzea eskatzen dute. Langileek 2023ko urrian bidali zituzten eskaerak, aurrerapen nahikoarekin. Hauen onespena maiatzaren hasieran iritsi zen. Gainera, langile batek ezin izan zuen eskatutako zubia izan onarpen falta zela eta. Gauzak horrela, beste eskaera bat bidali izan da, eta gaur gaurkoz ez da erantzunik jaso.
Lan osasunaren arloan irregulartasunak daude. Urtarrilaren 10ean enpresari dendako eskaileren egoera txarra jakinarazi zitzaion. Eskailera hauek dendako eginbehar ezberdinetarako beharrezkoak dira, hala nola, erakusleihoaren aldaketa egiteko, denda barruko ornamentaziorako, biltegiko lanetarako… Eskaileren egoerak berdin jarraitzen du.
Are larriagoa da Arabako sektoreko ehunkien hitzarmenaren betetze eza. Punt Romako hitzarmenean jasotzen ez den guztian aplikatu behar da sektoriala, hala agintzen baitu hitzarmenak: “Xedapen gehigarriak. Hitzarmen honetan aurreikusten ez den guztirako, Arabako Ehungintza Merkataritzaren sektoreko Hitzarmen Kolektiboan -edo hori ordezten duen hitzarmena- xedatutakoa aplikatuko da.” Enpresari behin eta berriz jakinarazi zaio hainbat artikulu aplikatu behar direla, hala nola, 15 minutuko atsedenaldia 6 ordutako lanaldi jarraietan, ornamentazio lanak gauzatzearen ordainketa edota inbentarioak ateak itxita egin ahal izatea… baina mezuei ezikusiarena egin die.
Horregatik guztiagatik, langileek hitzarmen berria eta eurek dituzten beharrei eta eskaerei kontuan hartzeko exijitzen diote enpresari. Izan ere, funtsezkotzat jotzen dute elkarrizketa eraikitzaileak izatea akordio onuragarriak lortzera bidean.
Eskuin muturraren aurrean antidotorik hoberena sindikalismo feminista eta antirrazista da.
Eskuin muturraren gorakadak langile kasearentzat, emakumeentzat edota migranteentzat dituen arriskuak nolanahikoak ez direla azpimarratu du LABeko koordinatzaile orokor Garbiñe Aranburuk gaur egindako agerraldian: “Eskuin muturra autoritarismoa da, demokraziaren kontrakoa da, inboluzioa da”. Ezarri nahi duten programa oligarkiaren mesedetan egina da, eta horrek zera ekarriko du, Aranbururen esanetan: “Langileon desjabetzea, ekonomian sektore publikoaren esku-hartzea gero eta gehiago mugatzea, enpresa pribatuak sustateza eta gainbeheran diren zerbitzu publikoak guztiz eraistea”. Gauzak horrela, aberatsek gero eta aberatsago izaten jarraituko dute eta, kontrara, langileek gero eta zailtasun handiagoa izango dute eguneroko gastuei aurre egiteko.
Horrez gain, eskuin muturrak bultzatzen dituen ideia kontserbadoreei ere erreparatu die koordinatzaile orokorrak, kapitalismo heteropatriarkal, ekozida eta arrazistak bizirauteko topatu duen bidea diren heinean eta horrek injustizia eta desberdintasun sozialen areagotzea, krisi klimatikoa, Hegoalde Globaleko lurraldeen arpilaketaren ondoriozko migrazio behartuak eta gerrak dakartzan heinean.
Horri guztiari gehitu behar zaio neoliberalismoak langile klasearen zatiketa eta atomizazioa eragin duela, indibidualizazioa bultzatu baitu eta, ondorioz, kolektibotasunaren garrantzia lausotu. “Horretaz baliatzen da eskuin muturra, mezu errazak erabiliz, bere ideia eta molde erreakzionarioak ezartzeko, eta ez du erreparorik gezurrekin errealitatea faltsutzeko”, azaldu du Aranburuk. Ondorioz, normalizatzen ari dira pentsaezinak ziruditen hainbat jarrera eta pentsamolde.
Fenomeno hedatua izanik, nazioarteko mailako aliantzak sendotzen ari dira, agenda politikoa guztiz baldintzatzen dutelarik eta eskuina gero eta muturrerago eramaten dutelarik. Europaren kasuan, zorpetze publikoaren gaineko arauak zorroztu, gastu militarrera gero eta diru gehiago bideratu eta austeritate garaietara itzultzeko aukera indartzen ari da. Eta egoera horren aurrean, ezkerrak alternatiba sendo moduan proiektatzeko zailtasunak ditu. Beraz, erronka ez da nolanahikoa, baina Aranburuk azpimarratu du ezinbestekoa dela sindikalismoak horretan ere eragitea: “Olatu erreakzionario horri aurre egiteko zuntzak baditugu Euskal Herrian. Ezkerretik, independentismotik eta sindikalismotik. Klase sindikalismo indartsua, kontrabotere izaera sendoarekin. Sindikalismo feminista, sindikalismo antirrazista dira eskuin muturrari aurre egiteko antidotoa”. Izan ere, faxismoaren kontra, oso garrantzitsua da mugimendu soziosindikala antolatua eta aktibatua egotea.
Hala, Europako hauteskundeetan langile botoa aktibatu beharra dago, Aranbururen arabera: “Egin dezagun migrazio politika arrazisten, zerbitzu publikoen eraispenaren, eskubide sozialen inboluzioaren eta gerren aurka. Egin dezagun demokrazia eta burujabetzaren, justizia sozialaren, trantsizio ekosozialaren edo feminismoaren alde”.
17. Talaia
Gako horiek guztiak nabarmendu ditu Garbiñe Aranburuk, gaurko agerraldian ez ezik, baita Talaia-ren 17. zenbakian, LABeko Gizarte Ekintzako egiturak eta Ipar Hegoa ikasketa sindikaletarako fundazioak elkarlanean egindako aldizkarian. Europako hauteskundeen testuinguruan, eskuin muturraren gorakada mehatxu nabarmena da, baina hauteskunde horietatik haratago doa. Horrela, azken ale honetan fenomeno horri erreparatu diote, Ipar Hegoako Martin Arbeok azaldu duenez.
Aldizkariaren gainerako edukiei dagokienez, Talaiak europar eskuin muturrean aditua den Alba Sidera kazetariaren elkarrizketa jasotzen du, zeinak Europako alderdi politiko ultraeskuindarren bilakaera aztertu duen, bereziki Italiako kasua. Horrez gain, Raul Zelik idazle alemaniarrak herrialde hartako joera erreakzionarioak xehatu ditu. Ikuspuntu ekosozialista ere jorratzen da, oraingoan Joana Bregolat aktibistaren eskutik, ekofaxismoa hizpide izan duelarik. Aldoni Olariaga filosofoa, aldiz, ezkerrean hedatzen ari diren joera erreakzionarioez aritu da, eta Jonathan Martinezek diskurtso sekuritarioen arriskuaz ohartarazi du. Horrez guztiaz gain, gaia lantzeko hainbat gomendio eta baliabide bildu dituzte.
Eduki osagarri gisa, Talaiak podcasta ere egin du, gai berberaren bueltan baina gonbidatu ezberdinekin eta bestelako erpinetatik, azkenaldian ikusi izan ditugun lehen sektoreko protestak, kasurako. Ivoox plataforman, Spotifyn eta Youtuben dago entzungai.
Idatzizko aldizkaria, berriz, hementxe irakur dezakezue PDFn:
