Urtarrilaren 3an argitaratu zen 1/2025 Lege Organikoa, urtarrilaren 2koa, Justizia Zerbitzu Publikoaren eraginkortasunaren arloko neurriei buruzkoa. Arau horrek hainbat aldaketa dakartza justizia administrazioan. Lege hori gainerako autonomia-erkidegoek eta Justizia Ministerioak baliatuko dute bulegoen euskal eredu judiziala kopiatzeko, dagoeneko 15 urte inguru dituena.
Aldiz, Euskal Autonomia Erkidegoan, Justizia eta Giza Eskubide sailburu Maria Jesus San Josek bulego judizialaren eredu berri bat ezartzea erabaki du, epaileen zerbitzura soilik egongo dena, herritarrengan pentsatu gabe eta Justizian lan egiten duten langileen ehuneko txiki horren iritzia soilik kontuan hartuta, egungo eredua suntsituz, honen eraginkortasuna sobera frogatuta badago ere. Harrigarriena da sailburuak aldaketa sustatuko duela bere alderdiak, PSEk, duela 15 urte sortu eta bultzatu zuen antolaketa-ereduan orain desegiteko, lege honekin hobetzeko, indartzeko eta burura eramateko duen aukera aprobetxatu gabe.
Gainera, irizpidearen erabateko aldaketa hori sailburuak berak 2024ko azaroaren 22an publikoki adierazi zuenaren kontra doa, gainerako autonomi-erkidegoen eta ministroaren aurrean harro adierazi baitzuen “Efizientzia Legetik eratorritako eredu berria ia ezarrita dago Euskadin Bulego Judizial Berriarekin, Bilbon izan ezik”. Hori dela eta, gure buruari galdetzen diogu, zer gertatu da 4 hilabete eskasetan, orain, erabakia urte luzez funtzionatzen egon diren zerbitzuak eta Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren txosten estatistiko oso onak dituztenak ezabatzea izateko, esaterako, Exekuzio Zerbitzu Komunak.
Horren azalpena da sailburuak erreforma hori zuzentzeko agindu zion pertsonak, espetxeetako sektorerako aholkulariak eta Eusko Jaurlaritzako zerbitzu berezietan dagoen magistratuak, bere kolektiboaren irizpidea (EAEko Auzitegi Nagusiko Gobernu Aretokoa) ezarri duela ezarri nahi den bulego judizial berri hornen diseinuan, eta, herritarrei zerbitzu publiko bat emateko eraginkortasun-irizpide objektiboetan oinarritu beharrean, interes korporatibo hutsari erantzuten diola eta epaiak emateko prozesua bizkortzeko epaien betearazpenak izapidetzean izaten ari den azkartasuna sakrifikatzen duela, horrela, epailetzaren produktibitatea handitzeko, epai batek ezartzen duena bete dadin herritarrek duten interesaren kaltetan.
Arazoa de administrazioak epaiak betetzea ahaztu edo atzeratu egiten duela. Ez dago justiziarik, epai asko egin arren, hauek betearazten ez badira. Herritarrei zerbitzu publikoa eman behar diete justiziako langileek, eta herritarrek epaiak betearaztea behar dute.
Justiziako sindikatuetatik behin eta berriz adierazi diogu Justizia Zuzendaritzari beharrezkoa dela lan-kargak aztertzea, erreforma ezarri ahal izateko guxieneko berme batzuekin, langileak arrazionalki banatuta egon daitezen. Zuzendaritzak uko egin dio horri, eta aldi berean, langileen “malgutasun handiagoa” beharrezkoa dela dio, eta badakigu horrek zer esan nahi duen edozein patronalen hitzetan: langile falta lan-baldintzak okertuz konpentsatzea. Eta, hori gutxi balitz, ezarri nahi duten ereduak lan-kargak, eta ondorioz, zerbitzuen eraginkortasuna neurtzea zailduko du, eta egungo Betearazpen Zerbitzuek lortuko dena baino malgutasun handiagoa dute, epaiak betetzeari dagokionez, jurisdikzioka atomizatuz, betearazpena integratu nahi duten etorkizuneko izapidetze-zerbitzuan.
Eusko Jaurlaritzak proposatutako eredua bermatzen duten irizpide tekniko objektiborik ezean, gure ustez, iritzi aldaketa hori epaileen kapritxo bat da, kalitatezko zerbitzu publiko batekin kontrajartzen dena. Sailburuak dauden zerbitzuak indartu beharko lituzke, haien alde egin, bere garaian exekuzio-zerbitzuaren alde egin zuela bezala, eta, era berean, ondo funtzionatzen duten zerbitzuei eutsi.
Gure ikuspegitik, exekuzio-zerbitzuen suntsiketak pikutara bidaliko du proiektuan inplikatuta dauden langileen ahalegina, nagusiki Justiziako langileek egin dutena eredura egokitzeko eta zerbitzu publikoak ahalik eta eragin txikiena izan dezan.