Supermerkatu katean lan-baldintzen hobekuntza eskatuko dugu, behin eta berriro eskaerak helarazten saiatu arren arduradunek etengabe entzungor egin digutelako.
LAB sindikatuan greba deitzeko hartu dugun erabakiarekin, lehenik eta behin, egungo lan baldintzak hobetu nahi ditugu. Hala, honako puntu hauek aldarrikatuko ditugu ostegunean eta larunbatean:
> Gipuzkoako Industria eta Elikadurako hitzarmenean dauden kategoria altuagoetarako ekiparazioa
> Ordaindutako baimenak langile bakoitzak erabakitzeko noiz gozatu
> Garraio-plusa lantokitik 2km baino gehiagora bizi diren langileentzat
> Prestakuntza-plusa. Prestakuntza-ordu bakoitzeko soldataren % 25eko igoera jaso dezala formakuntzaz arduratzen den kutxazainak.
> Supermerkatuko deskontua: langileek %10eko deskontua izatea.
> Eszedentziaren eta lanaldiaren murrizketaren iraupena seme-alabak 14 urte izan arte luzatzea
> Azterketa ofizialengatik ordaindutako baimena izatea
> Udako larunbat arratsaldeek, maiatzetik irailera, aparteko orduen balioa izatea
> Abenduaren 24an eta 31an 15:00etan lanaldia amaitzea
Aipaturiko puntu horiez guztiez gain, baina, azkenik grebaren hautua egin dugu, nagusiki, haserre eta itxaroteaz nekatuta gaudelako.
Izan ere, ukaezina eta zilegi da: langileak dira denda aurrera ateratzen dutenak, arazoak daudenean egoera konpontzen dutenak, bezeroaren aurrean aurpegia ematen dutenak, lankideei lagundu asmoz egin beharko ez lituzketen lanak egiten dituztenak…. Eta ordainetan ez dute ezertxo ere jasotzen. Beren lanari esker aberasten diren bitartean, langileen baldintzek berdin jarraitzen dute edo, are, okerrera egin dute. Geroz eta presio gehiago, lan karga handiagoa, pisuak ez dira murrizten…
Onean saiatu gara, ez behin, ez bitan. Etengabe. Beti izan dugu borondatea hitz egiteko, eskaerak egin ditugu, baita proposamenak aurkeztu ere, baina etengabe erantzun bera jaso dugu: “Begiratuko dugu”. Inoiz ezertara iristen ez diren hitzak dira, denboran elkarrizketak luzatu bai, baina baldintzak hobetzeko benetako asmo zintzorik ez baitago. Langileak ez daude itxaroteko edo beste fede ariketa bat egiteko prest. Nekatu dira heltzen ez diren erabakien esperoan egoteaz.
Hori dela eta, abenduaren 7 eta 9an Gipuzkoako LiDL supermerkatuetako langileak grebara doaz.
Landa-eremuko langile gehienak migratzaileak dira, beste herrialde batzuetatik datoz, eta Nafarroako lurra lantzen dira, guztiok jan ditzagun hainbeste harrotasunez aipatzen ohi ditugun barazki fresko horiek. Nafarroan gero eta talde handiagoa da, baina haien egoera ahulak patronala baliatzen du haiek ustiatzeko.
Ez dugu ezer berririk esaten lan-baldintzak onak ez direla salatzen dugun bakoitzean. Oso soldata txikiak dituzte, lan-baldintza gogorrak, bai bero handia egiten duenean, bai euria egiten duenean, edota elurra egiten duenean. Gainera, askotan, legeak arautzen dituen lan-eskubide oinarrizkoenak errespetatzen ez dituzten lurjabeentzat lan egin behar izaten dute.
Hitzarmen berria negoziatzen ari den honetan, LAB sindikatuan jakin badakigu prekarietatearekin amaitzea, soldatak duintzea, lan-istripuekin amaitzea eta zor kolonialaren ordainketa eskatzea ezinbesteko baldintzak direla. Horregatik, hona hemen hitzarmen berrirako egin ditugun aldarrikapen nagusiak:
• KPIaren bermea soldaten igoeretan, soldatak bizitzak gora egin duen bezala igo daitezen.
• Lanaldi jarraia izatea eta bi atseden egun.
• Lanera joateko garraioa ordaintzea, istripu hilgarririk gerta ez dadin, gasolina ordaintzeko ezintasunetik goizeko 5etan errepide nazionaletan bizikletaz joatera behartuta baidaude.
• Senitartekoen distantzia kontuan hartzen dituzten baimenak izatea eta haiek zaintzeko aukera ematea.
• Lan egiten ez dutenean langabezia kobratu ahal izatea.
• Peoi biltzailearen kategoria bidegabea eta esklabista kentzea.
• Lanaldien benetako kontrola, benetan lan egiten diren orduen iruzurra saihesteko.
Hori guztia dela eta, gaur kalera atera gara, Nafarroako landa eremuan dauden gehiegikeriak buka daitezen eskatzeko, lur honetako herritar guztientzat lan-baldintza berdinak ezartzeko eta instituzioei exijitzeko bizi garen pertsona guztiok bizimodu duina izan dezagun berma dezatela.
Pasa den urtean Foru Hobekuntzak 40 urte bete zituen. Hala, 2022ko maiatzaren 13an, Iruñean, Foru monumentuaren azpian egindako agerraldian «Altxa gaitezen. 40 urteren ondoren, egin dezagun posible!» adierazpena publiko egin zuen LAB sindikatuak.
Berrogei urte igaro ondoren, Hobekuntzak utzitako saldoa defizitarioa da. Hala da demokratizazioari dagokionez, esaterako Euskararen Legea, baina baita bizi eta lan baldintzei dagokienez ere, Nafarroako bi langiletik bat prekarietate egoeran bizi da.
Euskararen eguna den honetan, euskararekiko defizit historiko hori zuzentzeko unea da. Duela 2000 urte euskaraz idazten zuten lurraldean egun hizkuntz propio hori ez da ofiziala. Adibide esanguratsu honek argi erakusten du euskarak errespetua eta garapen jasangarri bat behar duela: sortzen duen aniztasunaren eta aberastasunaren babesa, sustapena eta prestigioa, ofizialtasuna. Eskubide guztiak pertsona guztientzat.
Nafarroako Parlamentuak Foru Hobekuntzaren Legea eguneratzeko ponentzia ireki du. Duela lau hamarkadetan Nafarroa libre eta zorionekoa ez izateko ezarri ziren mugak gainditzeko abagunea izan beharko luke. Bide bat espainiar Konstituzioaren menpeko autonomia estatutu bat izatetik, etorkizuneko aukera guztiak ahalbideratuko dituen estatus politiko berria igarotzeko.
Oraingo honetan, bai. Ezinbestekoa da, prozedura demokratikoa irekitzea, eztabaida prozesu zabal eta mugarik gabea irekitzeaNafarroako eredu sozial, ekonomiko eta instituzionalari buruz, eta espainiar Estatuarekin eta gainerako euskal lurraldeekin izan nahi ditugun harremanei buruz. Eta horren emaitza erreferendum baten bidez berretsiko dena.
Gizarte eta lan eremuari dagokionez, ezinbestekotzat jotzen du LABek lan harremanetarako eta babes sozialerako esparru propioa eratzea, bai eta lan kode eta gizarte segurantza propioa ere. Espazio sozio-ekonomiko propioa, eskumen osoekin eta gizarte eta lan arloko gaiak erabakitzeko gaitasunarekin. 40 urte hauetan argi geratu da lan harremanen estatalizazioak eskubideak galtzea dakarrela; eta, alderantziz: hitzarmen propioak edukitzea (esate baterako, Esku-hartze Sozialeko hitzarmen berria eta egoitzen sektorerako erreklamatzen duguna) eta lege propioak edukitzea (esate baterako, azpikontratazio publikoetan ezarritako klausula sozialak) onuragarria dela Nafarroako langileentzat. Onuragarria izanen litzatekeen bezala gutxieneko soldata eta pentsioa ezarri ahal izatea, edota zaintza sistema publiko komunitarioa lege propio baten bidez garatzea.
Nafar langileok aldaketak behar ditugu, bai ekonomian, bai eredu instituzionalean. Nafarroak tresna berriak behar ditu herri gisa, gure lurraldeko gehiengo sozialaren eskakizun sozial, politiko, linguistiko eta kulturalak bermatzeko eta ahalbidetzeko. Biok ala biok burujabetza behar dugu.
Azaroaren 30eko Greba Feminista Orokorraren ondoren, agerraldi bana egin dugu Gasteizen (EAEko Lehendakaritzan) eta Iruñean (Nafarroako Gobernuan), atzoko egunaren balorazioa egin eta hemendik aurrerako bidearen berri emateko. Zaintzaren inguruko Herri Akordioa lantzeko bidean, bilera bana eskatu diegu Hego Euskal Herriko instituzio nagusiei.
Agerraldietan aurkeztutako irakurketa:
Greba egun historikoa, prozesu historikoa. Orain erantzukizunak: Zaintza sistema publikoa orain.
Zorionak Euskal Herriko txoko ezberdinetan kaleak hartu genituen guztioi. Zorionak Mugimendu Feministari, beste behin ere kaleak hartzeko, proposamen integralak egiteko eta antolatzeko dugun gaitasuna erakutsi dugulako. Zorionak ere, prozesura batutako eragile soziosindikalei, bidea elkarrekin egin dugu eta azaroaren 30eko egun historikoa lanerako eta parte hartzeko apustuari esker atera genuen aurrera. Berriz diogu, biba gu!
Behin eta berriro errepikatu dugu greba eguna garrantzitsua zela, baina are garrantzitsuagoa dela prozesua. Askotariko lanek elkartu gaituzte: asanbladak sortu, zeudenak mantendu, aliantza berriak josi, batez ere etxeko eta zaintza langileekin, zaintza eskubide kolektiboaren aldeko aldarria sozializatu, orain arte gai honekin iritsi gabeko sektoreetara iritsi, Mugimendu Feministatik egindako proposamenak gizonekin partekatu eta elkarlanerako espazioak sortu, erantzukizuna exijitu, hurrengo pausoak erabaki… amaigabea da zerrenda.
Hau guztia hasi genuenean, argi genioen sistema hau sostengaitza zela. Zaintza lanak feminizatuak, arrazializatuak, merkantilizatuak eta pribatizatuak egoteari uztea urgentea zela. Horiei aurre egiteko antolatu eta mekanismoak martxan jarri behar genituela argi genuen. Eta ari gara, helburu horiek betetze bidean lanean ari gara.
Atzoko eguna ere horren baitan kokatzen dugu. Gainera, bagenekien, GREBA FEMINISTA OROKORRAREN kontzeptua berria zela, eta ez zela erraza izango hori antolatzea, baina lortu dugu! Borroka molde berriak eta greban parte hartzeko modu berriak asmatu ditugu. Grebaren betiko iruditegia irauli dugu.
Izan ere, greba egitearen erabakia hartu genuenean, jakitun ginen hasieratik hutsune bat izango genuela. Jakitun ginen zaintza langile askok ezingo zutela egun osoko lan-uzterik egin, greba egiteko eskubidea urratzen zaielako. Kontraesan horren aurrean, greba egiteko modu ezberdinak bilatzeko bideak asmatu ditugu. Zaintza eta etxeko langileen elkarteetatik forma berriak proposatu dira. Egoteko forma politizatuz, beraz, hein batean lortu dugu prozesu aberasgarriago bat izatea, nahiz eta aurrera begira ere, bide luzea dugun egiteko.
Bestalde enpleguaren eremuari dagokionean, jarraipen eta babes handia izan zuen atzoko greba egunak. Aipatzekoa da zaintza eredu hau eraldatzearen beharra Euskal Herriko lan zentro gehien gehienetara iritsi dela: 1.500 komitetik gora atxikitu dira, piketeak egin ziren eremu eta sektore askotan, industriagune asko kolapsatuta egon ziren eta jarraipena zabala izan da:
Zaintzaren eremuan gehiegizko zerbitzu minimoen eragina agerikoa izan zen, baina horren gainetik jarduera ez normalizatua lortu zen, eta lanean aritu ziren emakume askok grebaren aldekotasuna adierazi zuten. Zahar egoitzetan eta eguneko zentroetan, zerbitzu minimoek guztiz baldintzatu dute, hala ere, greba egin zezaketen langileen artean % 90ek baino gehiagok egin zuten greba. Etxez etxeko laguntzan ere greba egiteko eskubidea dutenen artean, jarraipen zabala izan zuen.
Hezkuntzan, EAEko eskola publikoetan, haurreskoletan eta Ikastoletan jarraipen handia jaso genuen, %70-75 bueltan, baita Nafarroako Ikastoletan ere, %90tik gora. Komunikabide ezberdinetan ere inzidentzia garrantzitsua izan zen, EITBn esaterako.
Salatzea ere, beste behin ere Osakidetzako milaka langileri greba eskubidea ukatu zietela.
Aipatzea, garraio publikoan izandako jarraipena, Eusko Tren eta Metron, zerbitzu minimoak bakarrik aritu ziren eta. Azkenik, industriari dagokionez, Gipuzkoan nabaritu zen gehien, enpresa garrantzitsuak itxita, baina baita Bizkaiko zonalde batzuetan ere, adibidez Durangaldean.
Greba honen beste erronketako bat, gizonen parte hartzea izan da. Esan beharra dugu gizon batzuek hartu dutela gaiarekiko ardura, eta asanbladetan eta kalean zegokien posiziotik aritu direla. Hala ere, beste askok ez dute hala egin. Eta gaurkoan ere atzoko mezu bera helarazi nahi diegu: hartu dagokizuen ardura!
Azkenik, grebako manifestazioetan esan bezala, euskal gobernuei zuzentzen gatzaizkie. Gaurkoan, greba egun historikoaren hurrengo egunean, EAEko Lehendakaritza aurrean eta Nafar Gobernuaren aurrean elkartu gara:, Gasteizen eta Iruñean. Eskakizun argi bat dugu zuentzat: mahai intersektorial bat sustatu dezazuela. Sektore anitzez osatutako lan eta eztabaida mahai bat. Honen osaketaren nondik norakoez, egin dugun Herri Akordioaz eta aurrera begirako pausuen gainean hitz egiteko, lehen bilera eskaera bat egin dizuegu.
Laster erantzun bat jasotzeko esperoan amaitzen dugu gaurko agerraldi hau.
Greba Feminista Orokorrarekin ez zen ezer amaitu. Orain herriz herri sortutako su txikiak piztuta mantentzea dagokigu. Aurrera begira ere zaintza eskubide kolektiboaren alde eta zaintza sistema publiko eta komunitario baten alde lanean jarraituko dugu. Badugu zer asmatu, zer irabazi, zer sortu eta mantendu. Aldi berean mobilizazio berriak antolatuko ditugu eta Herri Akordioan sakontzen jarraituko dugu.
“Zorionak Euskal Herria!” hitz horiexekin hasi dute mugimendu feministako ordezkariek hainbat eta hainbat hiri eta herritan arratsaldean egin diren mobilizazioen osteko manifestua. Goizean goizetik jo eta sua aritu dira milaka grebalari lurralde osoan barrena, zaintza sistema publiko komunitarioa aldarri eta kaleak astintzen. Oraindik amaitu ez den prozesu baten mugarri historikoa izan da gaurkoa.
Beste behin ere herria egiteko, antolatzeko eta mobilizatzeko gaitasun izugarria erakutsi dugu, eta luzaro ezkutuan egon den arren, azalera ekarri dugu zaintzaren auzia, baita lehenengo lerrora ekarri ere: trafikoa geldiarazi dugu, produkzioan eragitea lortu dugu, ehunka ikasketa eta lanzentro hustu ditugu… hala ere, behar-beharrezkoak diren lanetan dihardutelako, emakume askok gaur ezin izan dute grebarekin bat egin. Aitortza berezia merezi dute, eta horrek erakusten du zaintza-jarduna zein puntutaraino den esentziala. Guztiok behar dugu zainduak izan, baina, horrez gain, zaintza guztion ardura da, eta ezin daiteke soilik emakumeen bizkar jarri; izan ere, gaur egun emakumeak eta, bereziki, langile migratu eta arrazializatuak dira lan mota hauen (izan ordainpeko enpleguak edo ordaindu gabeko lanak) zama daramatenak. Gainera, atzerritartasun legeak eta bestelako politika arrazistak egoera hori betikotu baino ez dute egiten.
Hala, gaurko ekimenen bidez enpresariak interpelatu ditugu, baita instituzioak ere. Izan ere, lehenengoek emakumeon doako lanen eta enplegu prekarizatuen bidez, besteak beste, negozioa egin eta poltsikoak betetzen dituzte; bigarrenek, berriz, horretarako alfonbra gorria ezartzen dutela argi dago. Esate baterako, nabarmentzekoa da Euskal Herriko nagusien egoitzen gehien-gehiengoa pribatizatuta dagoela. Horrez gain, baina, gizonei ere exijitu diegu behingoz beren gain har dezaten arlo honetan dagozkien erantzukizunak.
Etorkizunean Euskal Herrian izan nahi dugun Zaintza Sistema Komunitarioa eraikitzen hasteko bultzada ikaragarria izan da gaurko eguna. Eredu berri horrek, hain zuzen ere zaintzarako eskubide kolektiboa bermatu behar luke, gaur egun ez baita horrela gertatzen. Lehen mailako arazo politikoa da, eta hala heldu behar zaio. Horretarako deia luzatu diegu gaur euskal instituzioei.
Aipatu bezala, gaurko Greba Feminista Orokorretik indartsu aterako gara, eta bihartik aurrera ere antolatzen eta sareak ehuntzen jarraitzeko oinarri sendoa ezarri dugu. Euskal Zaintza Sistema Publiko Komunitarioa dugu irabazteko!
Nahiz eta zerbitzu publikoetan, inposatutako zerbitzu minimoak,langileen greba eskubidea guztiz baldintzatu, sektore publikoan grebaren jarraipena zabala izan dela esan dezakegu.
Horren adibide:
IRAKASKUNTZA
Lehen orduko datuak berretsiz, hezkuntza publikoan ez unibertsitarioan eta unibertsitarioan, greba egiteko eskubidea dutenen artean jarraipen zabala izango du grebak. Hego Euskal Herriko hezkuntza publikoan jarraipena oso zabala izan da. Eskola publikoetan langileen erdiak baino gehiagok greba egin du, eskolen arabera jarraipena ezberdina izanik eta EAEn %70etik gorakoa izanik. Aipatzekoa da Nafarroan D ereduko eskoletan izan duela jarraipenik handiena.
Haurreskoletan eta 0-3an %75ekoa izan da jarraipena.
Bestetik, sukalde eta garbiketa jarraipena oso zabala izan da eta sukalde asko itxita egon dira. Unibertsitate publikoetan ere babes zabal izan du, kanpusetan jarduera ia geratuta egon da.
Itunduetan berriz, ikastoletan EAEn %75etik gorako jarraipena Nafarroan %90etik gorakoa eta EAEko gizarte ekimeneko ikastetxeetan apalagoa izan den arren ikastetxe gehienetan izan du eragina, lurralde eta eskualdeka desberdina izanik.
-Industria: Gipuzkoan bereziki ari da nabaritzen eta Bizkaiko zonalde batzuetan, adibidez Durangaldea. Araban: Gasteizen Laminaciones Arreguiko jarraipen zabala.
Osasungintzan
Azpimarratu behar dugu, beste behin ere, zerbitzu minimoen bitartez Osakidetzako milaka langileri greba eskubidea ukatu zaiola. Adibidez, gaueko txandetan, ia langile batek ere ez du grebarekin bat egiteko aukerarik izan. EAG edo emergentzietako langileak ere %100eko zerbitzu minimoak pairatu dituzte.
Lehen Arretan grebak jarraipen zabalagoa izan du; anbulategi batzuk itxita egon dira eta zerbitzu batzuk ere itxita egon dira. Adibidez, Gazteizko Lakuabizkarrako Osasun Zetroan ez da odol-erauzketarik egin.
Ospitaletan jarraipen txikiagoa izan da, gutxieneko zerbitzuek guztiz baldintzatzen bait dute langileen greba eskubidea. Halan eta guztiz ere, Basurtuko Anatomia Patologikoan, teknikari guztiek graba egin dute, baita reteneko zelari guztiak ere.
Beste behin ere, Osakidetzari eskatzen diogu jarraipenari buruzko datu errealak eman ditzala zenbatzeko oinarritzat greba egiten dezaketen langileak kontutan hartuz eta ez plantilla osoa.
-Garraioa: Euskotren inzidentzia handia. MetroBilbao, ez du ohiko jarduera izan, nahiz eta zerbitzu minimoak oso altuak izan diren.
– Zerbitzu publikoak. Udaletan bereziki Gipuzkoan, baina Bizkaiko hainbat udaleta ere, adibidez, Gernika zein Bermeo.
-Merkataritza. Piketeen eragina nabaritu da. Aipatzekoa adibidez Elkarren izan duen inzidentzia.
-Osakidetza.Baina osasungintzan ere zerbitzu minimoen eragina agerikoa.
-Araban: Lautadako kuadrila, instituto foral de la juventud, Arabako suhitzaileak, jarraipen zabala.
Soziokomunitarioan: gehiegizko zerbitzu minimoen eragina agerikoa, edonola ere jarduera ez normalizatua, lanean egon diren emakume asko eta askok grebarekin bat egiteko jarrera adierazi dute, zapiak, besokoak…
Oro har: pikete jendetsuak, errepideetako ekimenak, kotxe-karabanak herrietako mobilizazioak (…), milaka pertsona mobilizatu dira, hiriburuetako sarbideak oztopatuta.
Udaletan:
Udal esparruan ere,Grebaren jarraipena zabala izan da. Batik bat Gipuzkoan non ia udal guztiek oso modu orokortuan bat egin duten grebarekin, bai zuzenean kontratatutako langileak, baita azpikontratatutako langileak ere. Aurreko egunetan egindako bozketetan grebarekin bat egin dute udalei Irura, Anoeta, Mutriku, Aretxabaleta, Azpeitia, ordizia, Oñati , Arrasate , Orio, Urretxu, Tolosa, Bergara eta Beasain beste batzuk gehituz, Errenteria, Hernani, Idiazabal eta Legazpi, Donostian ere greba esanguratsua izan da kiroldegi guztiak itxita egon direlarik.
Bizkaian, Bilbon jarraipen zabala izan du grebak eta eskualde batzuetan lan uztea oso orokortua izan da; adibidez, Busturialdea,Gernika-Lumo, Durangaldea eta Arratian (polikiroldegiak, turismo bulegoak eta kultur etxeak itxita) eta baita ere Barakaldo eta Galdakaoko udaletan.
Arabari dagokionez, jarraipena garrantzitsua izan da, lurralde eta eskualdeka desberdina izanik; azpimarratzeko, Agurain eta Legution nahiz Gasteizeko udalean gizarte ongizate esparruan jarritako zerbitzu minimoak greba egitea asko baldintzatu du.
Gizarte Ongizate zerbitzuetan :
Hemen salatu behar dugu beste behin ere milaka langileri greba eskubidea ukatu egin zaiela, , zerbitzu askotan, zerbitzu minimoak %100ekoak izan bait dira.
Zahar egoitza eta eguneko zentruetan, zerbitzu minimoak guztiz baldintzatuko dute grebaren eragina. Gehiegizkoak izateaz gain, zahar egoitza eta etxez etxeko laguntza zerbitzuan dauden egoilarrak dependentzia handiko graduak direnez greba egitea ia ezinezko egiten du. Adibidez 55 langileko zahar egoitza batean 5 besterik ezingo dute greba egin.
Hau horrela, greba egin zezaketen langileen artean grebak jarraipen zabala izan du: % 90etik gorakoa.
Gipuzkoan jarraipen oso zabala izaten ari direnen artean aipatzeko batzuk Arrasateko iturbide egoitza, Mutrikuko egoitza, Soraluzeko egoitza, Errenteriko Sanmarkosene egoitza, Zumaiako San jose egoitza, Zumarragako Argixao, Ordiziako San Jose egoitza, Zarautzeko eguneko zentroa, Villa Sacramento, La paz etab .
Bizkaian, grebak eragin handia izan du sektorean present diren patronalentzat: igurco Gestión eta Grupo Caser. Lares taldeko zahar egoitza handietan ( Aspaldiko, Misericordia…) zerbitzu minimoetan lan egin dute baita ere Altos Hornos, Albiz, Vitalitas eta Muskizeko eguneko zentrua eta Socorro.
Araban azpimarratzekoak izan dira Ariznavarra eta Ariñez Villodas.
Iruñerriko egoitzetan, greba egun hau langileen inplikazio handiarekin landu da. Hala ere, gehiegizko zerbitzu minimoak direla eta, greba egin ezin izan duten langileak asko dira. Zaintzak erdigunean jartzea langile hauen aldarrikapen historiko bat da eta hala ikus dezakegu Nafarroako Erresidentzien lehen hitzarmenaren alde borrokan aritzen diren langileen greba egun guztietan.
Etxez etxeko laguntzan ere greba egiteko eskubidea dutenen artean, jarraipen zabala izan du, besteak beste Zumaian, Urnietan, errenterian, Irunen, Erandio …
Gizarte Esku-hartzean ere greba jarraipena izan du, adibidez Bizkaian Gizarte Eskuhartze enpresa nagusietan ( zaurgarritasun bereziko adin txikikoak, desgaitasun egoeran dauden pertsonak etab) jarraipena handia da, greba egin dezaketen % 60 tik gora. Hauei gehitu behar zaie 6 egun daramatela greba egiten bere hitzarmena berritzeko. Gipuzkoan ere esanguratsua izan da jarraipena.
Komunikabideak :
komunikabideei dagokionez, EITBn (Miramonen zein Bilbon) inzidentzia garrantzitsua. Hala, irrati eta telebista publikoan gutxienezko zerbitzuek ezarritakoa, hau da, albistegiak bakarrik ari dira emititzen. Honetaz gain, Gara, Berria, Hamaika Telebista, Argia aldizkaria, eskualdeetako Hitzak edota Pikara ere greban daude.
Garraio publikoa
Garraio publikoan jarraipena ere esanguratsua izan da. Trenbideko bidaiarien garrraioan, Eusko Tren eta Metron, zerbitzu minimoak bakarrik aritu dira.
Hego Euskal Herriko etxeko eta zaintza langileen elkarteetatik koordinatutako ekimenak egin dira hiriburuetan: etxeko langile egoiliarren erregimena desagerraraztea exijitu dugu. Eguerdan herri herri zaintza langileen egoera prekarioak salatu dira.
Greba eguna aurrera doa. Goizeko piketeak jendetsuak izan dira eta gogoz gaude egunarekin jarraitzeko. Algortako, Bilboko auzoetako, Zarauzko, Gasteizko zein Errotxapeako zaintza guneak martxan daude jada. Eguerdian ekimenak egin ditugu, zaintza erregimen desorekatu, heteropatriarkal, kolonialista, arrazista eta kapitalista eusten dituzten instituzioak seinalatzeko: Espainiako atzerritartasun legea, zerbitzu publikoak pribatitzatzen ari diren arduradun politikoak, zaintza langileen prekarietatearen kontura negozioa egiten ari diren enpresa pribatuak, gure eskariei entzungor egiten dieten instituzioak…
Hego Euskal Herriko etxeko eta zaintza langileen elkarteetatik koordinatutako ekimenak egin dira hiriburuetan. Jendarte honetako zaintza lanen zati handi bat eusteaz nekatuta eta nazkatuta, diskriminazio egoeran, eskubide asko aitortu gabe, zapalduta daudela esan dute zaintza langileek. Etxeko langile egoiliarren erregimena desagerraraztea exijitu dugu. Greba hau, prozesu honen hasiera besterik ez da eta elkarrekin borrokan jarraituko dugu. Zaintza eta etxeko langileek sujetu politiko bezala ahotsa altxatu nahi dute zaintza sistema injustu honekin amaitzeko eta langile gehiagori borrokara batzeko deia luzatu diegu.
Bestalde, zaintza sistema publiko eta komunitarioa aldarrikatzeko arratsaldeko manifestazioetan parte hartzea eskatzen diogu Euskal Herritar orori. Denon bizitzaz ari gara greba honetan, denon bizitzak zaintzeaz. Pertsona guztiontzako zaintza eskubide kolektiboa bermatuko duen herri batean bizi nahi dugulako.
Jarraipenari dagokionez, esteka honetan kontsulta daitezke eguerdiko datu eguneratuak.
Garbiñe Aranburu: “Zaintzaren iraultza dagoeneko martxan da”
LABeko koordinatzaile orokor Garbiñe Aranburuk Bilboko eguerdiko mobilizazioetan hartu du parte, eta bertan emandako adierazpenetan azaldu du Hego Euskal Herrian lehenengo aldiz deitu den Greba Feminista Orokorraren balorazio “oso positiboa” egin duela: “ Zaintzaren iraultza martxan da; zaintza iraultzeko urrats erraldoia da gaurkoa”.
Eremu guztietan nabaritzen ari da gaurko egunean zehar grebaren eragina; bada, Aranburuk aipamen berezia egin nahi izan die bizitza sostengatzeko ezinbesteko zaintza lanak egiten dituzten emakume guzti horiei: “Sistemak baloratzen ez dituen emakume horiei, baina beraien lana hain da beharrezkoa, hain da ezinbestekoa, gaur askok eta askok ezin izan dutela grebarik egin”. Izan ere, jakina denez, hain justu ere zaintza eremuan diharduten hainbatek gaur ezin izan dute grebarik egin, eta askok besoko laranja jantzi dute grebaren aldarrikapenekin bat egiten dutela adierazteko. Era berean, goizean lapikokada egin dute, bakoitzak bere lantokitik eta baita grebara ateratako jendearen partetik ere, elkartasunez.
Izan ere, gaurko grebaren prestaketa jardunean nabarmendu den bezala, ezohiko greba izango da, beste dimentsio bat eman nahi izan baitzaiol Hala, eremu produktibotik harago, antolakuntza, aktibazioa, politizazioa, saretzea eta harremanak egitea ere bada gaurkoaren helburua, eta halaxe azpimarratu du LABeko koordinatzaile orokorrak, “ greba prozesu baten baitan kokatzen den inflexio puntu garrantzitsua delako eta prozesu hau ez delako gaur amaitzen”.
Hala, amaitu ez den bide horretako mugarri gisa, grebak dagoeneko zertarako balio izan duen nabarmendu du Aranburuk: Batetik, “zaintzaren krisia eta zaintza eraldatzearen beharra mahai gainean jartzeko”; hau da, gaur egun nagusiki emakumeen gain dauden ardura horiek jendarte osora zabaltzeko beharra erakutsi du, datozen urteetako erronkarik handienetakoa izango da eta. Hala, gaia politizatzen eta kontzientziak astintzen lagundu du.
Horrez gain, zaintzaren ardura guztiona dela irudikatzeko balio izan du: “Zaintza lanak aitortu, baloratu egin behar dira. Zaintza lanak banatu, berrantolatu, kolektibizatu egin behar dira”.
Bestalde, zaintzaren negozioa egiten ari direnak seinalatu, salatu eta interpelatzeko balio izan du, hala nola instituzioak (Eusko Jaurlaritza, Nafar Gobernua, aldundiak…) eta patronala. Izan ere, enpresariak lan prekarizatuaren bidez aberasten diren bitartean, administrazioak alfonbra gorria jartzen die horretan jarraitzeko.
Azkenik, eta Garbiñe Aranbururen esanetan garrantzitsuena dena, “emakumeak ahalduntzen” lagundu du: “Egungo zaintzaren antolaketak, emakumeok zigortzen gaitu. Bereziki salagarria delarik emakume migratu eta arrazializatuek duten egoera. Emakumeok errebelatzen ari gara, aski dela esaten, planto egiten, eta horrek ondorioak ditu jendarte osoan. Zaintza eredua eraldatu gabe emakume eta gizonen arteko berdintasunaz hitz egitea erretorika hutsa da”.
Hala, gaurkoan bildutako indarrak baliatu eta aurrerantzean ere Zaintza Sistema Publiko Komunitariora bidean urratsak ematen jarraitzeko beharra azpimarratuz amaitu du bere hitzartzea LABeko koordinatzaile orokorrak.
Greba eguna goizetik hasi dugu Euskal Herriko hamaika txokotan. Gauerdian kazeroladak eta txapligoak entzun ditugu, goizaldean dultzaineroak ere ikusi ditugu kaleetan barrena. Ondotik, piketeetan elkartu gara. Greba feminista orokor honetan, lantokiak hustu eta kaleak hartzeko helburua dugu. Herri eta auzoetako Greba Komiteetatik antolatutako ehundaka mobilizazio hasi ditugu jada, errepideak hartuta, bideak itxita, gosariak prestatzen eta pikete informatiboekin.
Aldi berean, lanuzteetatik harago doan deialdia dela azpimarratu nahi dugu. Zaintza lanak ezinbestekoak dira bizitza sostengatzeko, baina ez dute dagokien aitortzarik, ez politikoki, ez ekonomikoki ezta sozialki ere. Grebak izango duen eraginari ikuspegi zabalagoarekin begiratuko diogu gaur, bizitza sostengatzeko lanetan ari diren guzti horietan arreta jarriz. Hemen paradoxa batekin aurkitzen gara, zaintza lanetan ari direlako, greba eskubiderik ez dutelako edo gehiegizko zerbitzuak inposatu zaizkielako, greba egin ezin duten emakume horiek ez direla greba egin dutenen datuetan kontabilizatuko.
Horregatik guztiagatik, eguerdian, beste horrenbeste mobilizazio eta ekimen egingo ditugu herriz herri. Bilbon, Donostian, Iruñean eta Gasteizen, etxeko eta zaintza langileen kolektiboetatik koordinatutako ekimenak egingo dira, zaintza langileen aldarrikapenak lehen lerrora ekarriz. Iruñan 12:30ean, Diputazioaren aurrean elkartuko gara, Donostian 12:30ean, udaletxetik mobilizazioa eta ekintza ezberdinak egingo ditugu, Gasteizen 13:00etan mobilizazioa egingo dugu Zumaquera Kaleko Lanbidetik hasita, eta Bilbon goizeko mobilizazio nagusiak, 12.00etan Udaletxearen aurrean eta ondoren 13:00etan Extranjeria aurrean egingo dira.
Egun osoko mobilizazioetara batzeko deia zabaltzen dugu, zaintza zerbitzuen pribatizazioa salatu, zaintza langileen egoera kolapsatuekiko ardura exijitu, sistema publikoaren alde egin eta zaintza eskubide kolektiboa aldarrikatzeko.
Sektore publikoan
Zerbitzu publikoetan, lehen ordu hauetan ditugun datuak kontutan hartuz, grebaren jarraipena esanguratsua izaten ari da.
Horren adibide:
Komunikabideei dagokionez, EITB taldean grebaren jarraipena zabala izaten ari da, eta honela irrati eta telebista publikoan gutxienezko zerbitzuak baino ez daude martxan; informatiboak bakarrik ari dira emititzen. ETBn ez da programarik grabatuko, eta soilik informatiboak eta grabatutako programazioa dago. Horretaz gain Gara, Berria, Hamaika Telebista, Argia aldizkaria, Hala Bedi Irratia, Pikara Magazine eta eskualdeetako Hitzak greban daude.
Garraio publiko ez pribatizatuan ere, Eusko Tren eta Metron adibidez grebaren jarraipena, oso zabala izaten ari da, zerbitzu minimoak bakarrik lan egiten ari direlarik.
Hezkuntzan, lehen orduko datuak kontuan hartzen baditugu, hezkuntza publiko ez unibertsitarioan eta unibertsitarioan, greba egiteko eskubidea dutenen artean grebak jarraipen zabala izango duela dirudi. Hezkuntza publikoan dauden 600 ikastetxeetan izango du lan uzteak eragina.
Sukalde eta garbiketan jarraipena oso zabala izango dela dirudi, eta sukalde asko itxita egongo dira . Haurreskoletan jarraipena ere zabala izango da.
Unibertsitatean ere grebak babes zabala izango du. Kanpusetan jarduera ia geratuta egongo da.
Itundutako ikastetxetan ere jarraipen zabal izango du, ikastola gehienek ateak itxiko dituztelarik , eta gainerako zentroetan jarraipena garrantzitsua izango da, lurralde eta eskualdeka desberdina izanik.
Udal esparruan ere, Grebaren jarraipena zabala izango dela dirudi, batik bat Gipuzkoan, non ia udal guztiek oso modu orokortuan bat egin duten grebarekin, bai zuzenean kontratatutako langileak, baita azpikontratatutako langileak ere. Aurreko egunetan egindako bozketetan greabrekin bat egin baitute, besteak beste, Irura, Anoeta, Mutriku, Aretxabaleta, Azpeitia, Ordizia, Oñati, Arrasate, Orio, Urretxu, Tolosa, Bergara eta Beasaingo udaletako langileak.
Bizkaian eta Araban ere jarraipen zabala espero da.
Gizarte Ongizate zerbitzuetan eta osasungintzan, ezarritako zerbitzu minimoak guztiz baldintzatuko dute grebaren jarraipena. Milaka langileri greba eskubidea ukatu egin zaie, zerbitzu askotan, zerbitzu minimoak %100ekoak direlarik. Adibidez, gaueko txandetan, ia langile batek ere ez du grebarekin bat egiteko aukerarik izan. EAG edo emergentzitako langileei ere 100 % zerbitzu minimoak ezarri zaizkie.
Osasungintzari dagokionez, lehen arretan grebak jarraipen zabalagoa izango du anbulategi batzuk itxita egongo direlarik.
Zahar egoitza eta eguneko zentroetan, zerbitzu minimoek guztiz baldintzatuko dute grebaren eragina . Gehiegizkoak izateaz gain, zahar egoitza gehienetan dauden egoilarrak dependentzia handiko graduak direnez greba egitea ia ezinezko egiten du, adibidez, 55 langileko zahar egoitza batean bostek besterik ezingo dute greba egin. Hori horrela, greba egin zezaketen langileen artean grebak jarraipen zabala izan du.
Etxez etxeko laguntzan ere greba egiteko eskubidea dutenen artean, jarraipen zabal izango duela dirudi.
Grebak jarraipen handia izan du industrian, batez ere Gipuzkoan.
Herrialde horretan, langile askok greba egitea erabaki dute, batzarretan bozkatu ondoren. Erabat geldirik dago ekoizpena honako enpresa hauetan: Indar (Beasain), Arcelor Mittal (Bergara), CIE Automotive, GKN edo Bellota (hirurak Legazpikoak), Polmetasa (Arrasate), Mondragon Assembly (Arrasate), Natra Zahor (Oñati), SNA Europe (Irun), Sammic (Azpeitia), Jose Maria Mendiola (Andoain), Kelsen (Zizurkil), IAT (Urnieta) eta Niessen (Oiartzun), besteak beste. Jarraipena oso handia izaten ari da Beasaingo eta Irungo CAF enpresetan.
Metroaren eta AHTren lanak ere geldirik daude Gipuzkoan. Errepideen mantentze-lanen plantilletan, gutxieneko zerbitzuen %100a ezartzeak grebaren jarraipen normalizatua eragozten du.
Bizkaian, grebak eragin berezia du Lea Artibaiko eta Durangaldeko industrian. Microdeco edo AKT Plásticos bezalako enpresek jarduera eten dute. Intzidentzia Bizkaia osoan ere nabaritu da, Kadaguako Lucart taldekoak bezalako enpresekin eta Cementos Lemonarekin
Araban ere greba egiten ari dira. Gasteizen, DHL eta Ferrovial bezalako enpresetan izandako eragina nabarmendu behar dugu, geldialdi handiak izanik industria-ingurune osoan. Aiaraldean, grebaren eragina berezia izaten ari da, Amurrio Ferrocarriles, JEZ Sistemas edo Artiach bezalako enpresetan.
Nafarroan, industria-sektoreko grebaren jarraipena desberdina izan da, eta eragin handiagoa izan du Iruñeko industria-ingurabideko enpresetan; izan ere, piketeak egin dira Arazuri Orkoien industrialdean eta Berrikuntzaren Hirian. Iparraldean eta Sakanan jarraipena garrantzitsuagoa izan da, Magotteaux eta Torraspapel bezalako enpresak nabarmenduz.
Sektore pribatuan:
Zerbitzu pribatuen sektorean, greba feminista orokorrak jarraipen desberdina izan du, eta intzidentzia handiagoa izan du Gipuzkoan eta Bizkaian.
Grebaren eragina, batez ere, administrazioaren azpikontratetan nabaritzen ari da, hala nola,
kiroldegietan (Bilboko, Erandioko edo Barakaldoko kiroldegiak), eskola-jantokietan (Berangoko ikastetxea, Atxuriko ikastetxea, Ermuko Anaitasuna, Algortako Zabala ikastetxea, etab.), lorezaintzan (Basauriko lorezaintza), garbiketan (Basauriko udala, Sarrikokoa edo Bilboko Artxandarte ikastola) eta abar.
Nafarroan, grebak jarraipen handia izan du sektore feminizatuetan, hala nola garbiketan eta eskola-jantokietan. Bertan, Ausolagun enpresan izandako eragina nabarmendu dute. Ausolagun sektoreko enpresa handiena da Nafarroan.
Grebak jarraipena izan du merkataritzaren sektorean ere, ehungintzan eta oinetakoetan bereziki, Tendamen eta H & M-ren jarraipena nabarmendu da. Elikagaien merkataritzaren arloan ere, Eroskin eragin nabarmena izan du grebak. Batez bestekotik gorako jarraipena duten beste sektore batzuk kirol- eta kultura-kudeaketakoak eta Iruñeko Udaleko berdeguneak mantentzeko azpikontratatutako enpresak dira.
Azalera handietako zentroetan jarraipena nabarmendu dezakegu (Alcampo eta abar). Gipuzkoan, halaber, grebaren jarraipena altua izaten ari da hotel esanguratsu batzuetan, azpikontratatutako garbikuntzan (Elgoibarreko Meka Lanbide eskolako garbitzaileak, Bergarako Ipintza BHI ikastetxekoak edota Azpeitiako IES Urola ikastetxekoak) edo lorezaintzan (ad: Hondarribikoa) eta polikiroldegietan (Hondarribiko Polikiroldegia ad. Itxita egongo da).
AltsasuIruñerriaIruñerriaIruñerriaLemoaHernaniHernaniGasteizGasteizGasteizGasteizLaudioLaudioBasauriBasauriAlludium (Zornotza)AbadiñoAtxondo-Elorrio piketeaBasauriErmuaIurretaLaudioGoierriZumaiaZumaiaOiartzunOiartzunOiartzunEibarEibarEibarEibarEibarIruraGoierriGoierriAndoainTolosaIrunIrunIrunIrunZumaiaDurangaldeaBilbo (Juan de Garaiko piketea)DurangoDurangoBilbo (Enekuriko piketea)TxorierriGasteiz (Eusko Jaurlaritza)Gasteiz (Eusko Jaurlaritza)ZumaiaArrasateArrasateDonostiaDonostiaAndoainDonostiaDonostiaDonostiaDonostiaAzpeitiaAzpeitiaDonostiaBilbo (Erriberako merkatua)UsansoloGardotza industrialdea (Ondarroa-Berriatua)Bilbo (Abando)Bilbo (Abando)LemoaEzkerraldeaZestoaLasarteDonostiaDonostiaLasarteTuteraLakuntzaIrunberriIruñerriaIruñerriaIruñerriaPortugaletePortugaletePortugaleteSanturtzi (Begoñako Amaren egoitza)Zalla (anbulatorioa)SodupeBarakaldoZalla (Lombarda egoitza)SanturtziAltsasuMungiaIurretaIurretaIurretaBilbo (Kale Nagusia)Barakaldo (San Eloy ospitalea)Barakaldo (San Eloy ospitalea)Portugalete (Udaletxeko plenoan)PlentziaSopelaErandioGüeñesBarakaldo (Eguneko Zentroa)Barakaldo (Emakumeen Etxea)GasteizGasteizGasteizGasteizGasteizAgurainAgurainAmurrioAmurrioLaudioErmuaLekeitioGernikaLekeitioAgurain
