Langileok aldaketa euskaraz! Kalean zein lanean, askatasunean
Euskal herritar guztiok gure eskubideak, gure lurraldean, euskararen lurraldean, izan behar ditugu bermatuak. Nola bestela? Botere publikoen ardura eta erantzukizuna da berme horiek eskaintzea herritar guztiei, langile guztiei, askatasunean aukera egin dezaten. Era berean, botere publikoek eskubide horiek bermatzeko egiturazko neurriak hartu behar dituzte, ez neurri sinbolikoak. Ezin dugu onartu XXI. mendean euskararen normalizazioa etengabe susmopean egotea edo inposizio nahiz alferrikako gastua dela argudiatzea.
Espainian eta Frantzian haien hizkuntzarekin bestela egiten dute. Badaezpada ere, argi idatzia agertzen dute Espainiako eta Frantziako legerik garrantzitsuenetan hizkuntza horiek jakin beharrekoak direla. Espainiako konstituzioaren 3. Artikuluan “Estatuko hizkuntza ofiziala gaztelania da eta espainol guztiek dute bera ezagutzeko beharra eta erabiltzeko eskubidea”. Frantziako Konstituzioan, hasieran agertzen ez bazen ere, 1992ko emendakin batean 2. Artikuluari esaldi berri bat sartu zitzaion “2.1 Errepublikako hizkuntza frantsesa da”. Bada, estatu bi horiek, horixe bera ukatzen diote euskarari, euskararen lurraldean.
Orokorrean, hizkuntza eskubideen urraketa larria bada ere, lan munduan egoera are okerragoa da. Ustez, lantokietan langileek askatasun osoa daukagu enpresa barruan izaten ditugun harremanetan zein enpresaz kanpokoetan hizkuntza hautatzeko. Enpresaburuen borondatearen esku dago, ordea. Bestalde, askatasun hori gauzatu ahal izateko oinarrizko baldintzak behar dira. Euskararen kasuan, askatasun hori berme guztiekin gauzatu ahal izateko euskara ezagutu behar da, ezinbestean. Une honetan, askatasun osoa aipatzen da, baina nola liteke askatasuna izatea, euskara jakin ezean? Askatasun hori berme guztiekin gauzatzeko, langileok ezin elebakarrak izan.
Perbertsioa da lan hizkuntza eta zerbitzu hizkuntzaz aritzea, langileari herritar izaera ukatu egiten bazaio lantokian, hizkuntza eskubideen jabe izateko aukera ukatu egiten bazaio.
Langileok argi dugu eskubideak ez ditugula berezkoak, sortu eta borrokatu egin behar ditugula. Egungo eredu sozioekonomiko kapitalistan lan harremanak gaztelaniaz eta frantsesez eraikiak izan dira eta langile klaseak hizkuntza eskubideen zein aukeren pertzepzio objektiborik ez dugu, ezta subjektiborik ere ez. Jakin badakigu, eskubideen bermea eta askatasuna ez direla botereak emanak edo oparituak, baizik eta, gehien-gehienetan, borroka prozesu luzeen ondoriozko emaitzak direla.
Langileok gure hizkuntza eskubideez jabetu behar dugu. Lanean eta lantokian langileok euskaraz aritzeko eta lan harremanak euskaraz gauzatzeko eskubidea eskuratu behar dugu. Langileok jabetu behar dugu euskara ezagutzeko eskubidea dugula eta euskara ez jakitea ez dela eskubide bat, aukera bat baizik. Herritarron bizitzaren parte handiena lanean igarotzen dugula kontutan harturik, ezinbestekoa zaigu gure jarduera eta harremanak euskaraz burutzeko eskubidea bermatua edukitzea.
Egungo krisialdian murgildu gaituen eredu sozioekonomikoa gaztelaniaz eta frantsesez eraikia izan da. Eredu sozioekonomiko menderatzaile horrek langileok elebakartasunera kondenatzen gaitu. LABek argi du krisialditik aterako gaituen eredu sozioekonomikoa euskaratik eta euskararentzat eraikia izan behar duela. Eredu sozioekonomikoan aldaketa euskararen normalizazioaren mesederako izango dela. Langileon interesak hizkuntza eskubideak errespetatzetik hasi behar dira. Euskal Herriko langile klaseak, jendarte justu eta demokratiko batean, euskaraz bizi eta lan egingo dugula argi du.
Orain arteko Hizkuntza Politikak euskararen menpekotasun egoera gainditzeko baino gehiago, alderdi politikoen arteko paktuak elikatzeko truke-txanpon izan dira. Hortaz, Euskal Herri osorako Hizkuntza Politika berri zein eragingarria behar dugu, batetik, eta, bestetik, euskararen normalizazioan aliantza berriei bidea irekiko dien adostasunak eraikitzea. Lan munduan euskara normalizatzeko estrategia, Euskal Estatua eraikitzeko estrategiaren parte dela ulertu behar dugu, ezinbestean.
LAB sindikatuak 2000.urtean erabaki zuen euskara izango zela sindikatuaren hizkuntza eta lan munduaren euskalduntzean eragin behar genuela. Orduan jarri genuen martxan EUSLAB plan estrategikoa. Lan mundua euskalduntzeko, lehenik eta behin gure burua euskaldundu behar genuela ulertuz, barne jarduera euskalduntzeko plangintza estrategikoa martxan jarri genuen. Pasa den urtean abiaturiko hausnarketa prozesuaren emaitza gisa, euskararen normalizazioa ekintza sindikalean kokatzeko ildo estrategikoa osatu dugu eta urtarrilan aurkeztuko dugu. Lan mundua euskaldunduko bada, erabaki politiko zein politika eragingarriak ezinbestekoak direla ulertuta, herri gisa bidea elkarrekin egiteko gonbidapena ere izango da.
Abenduak 3, Aniztasun Funtzionaleko Eguna: «Inork ez dezala gure ordez erabaki, eskubide berberak denontzat»
Bada garaia, desberdintasunak ditugunoi baztertzen gaituzten oztopoak desagertarazteko. Guk ere bai, bizitza duin eta independitea nahi dugu. Etxebizitza, garraioa, aisialdia, mugikortasuna denontzat.
1.-Bada garaia, baztertzen gaituzten oztopoak desagertarazteko. Guk ere bai, bizitza duin eta independitea nahi dugu. Etxebizitza, garraioa, aisialdia, mugikortasuna denontzat.
2.- Kalitateko enplegua. Getorik ez lantokietan. Lan bera, soldata bera. Soldata nahikoak gure kasa bizi ahal izateko. Ez dugu langile pobreak izan nahi.
3.- Desgaitasunak ditugun langileok ere, hitza eta erabakia. Ezer ere ez, gurekin kontatu gabe. Guk ere, iritziak, irizpideak eta zer esan eta eman, badaukagu.
4.- Desgaitasuna ez da negozioa; ez da lan esku merkea; ez da erraz manipulatzen ahal den jendea. Inork ez dezala aberastu gure kontura. Irabazteko asmoz egindako Enplegu Zentro Bereziak debekatu. Eta, gainontzeko Enplegu Zentro Bereziak, demokratizatu.
5.- Administrazioa pertsonen zerbitzuan. Beraz, Administrazioek aukeren berdintasunaren aldeko politikak, erabakiak eta aurrekontuak diseinatu eta onartu behar dituzte.
6.- Pentsio duinak. Espainako Gizarte Segurantzak, prekarietatean eta mendekotasunean bizitzera kondenatzen gaitu. Guk ere, hemen lan eta bizi bagara, gure pentsioak bertan erabakitzeko eskubidea aldarrikatzen dugu.
60 eta 70. hamarkadetako langileria omendu du LABek
LAB sindikatuak 60. eta 70. hamarkadetako 47 langileri lamina bana eman die Iruñeko San Lorenzo elizaren ondoan eta datozen egunetan beste horrenbeste egingo du LABeko edozein egoitzetan lamina eskatzen duen garai horretako langile orori. Huarte enpresariari urrezko domina ematerakoan, Nafarroako Gobernuak industrializazioa posible egin zuten gizon-emakumeak ahazten eta baztertzen dituela salatu du Igor Arroyok gaurko ekitaldian: "horiek bai merezi dutela gure omenaldia".
LABek dionenez, "gure asmoa ez da inor gutxik maite duen Huarte edota Iruñeko auzokide askoren estimu arrazoitua duen Urmenetaren izaera, merituak edota giza-balioa baloratzea. Gure asmoa zera da: langileriak 60. eta 70. hamarkadetako industrializazioan eta aberastasunaren sorreran egindako lana nahiz aberastasun horren banaketa justuago baten alde egindako borroka aldarrikatzea. Gizon-emakume horien borroka solidarioak, horrek bai sortu zituela izugarrizko onurak komunitatearentzat: lanaldiaren murrizketa eta beraz lanaren banaketa, soldaten igoera eta beraz Nafarroako jarduera ekonomikoaren sustapena, lan osasunean hobekuntzak, askatasun sindikalak…".
LABek hainbat enpresetako langileak omendu nahi izan ditu gaurkoan: Imenasa, Guirlin, Torfinasa eta Inasa (Huarterenak, hain zuzen ere), Potasas, Motor Ibérica, Luzuriaga, AP Amortiguadores, Authi, Eaton, Super Ser eta beste hainbeste. "Baina era berean – adierazi du LABeko bozeramaile Igor Arroyok – emakume langileak ere omendu eta ikustarazi nahi ditugu: telefonistak, dendetako langileak, Zabalguneko etxe burgesetako zerbitzuan aritzen zirenak, faxistek 36an betirako itzali nahi izan zuten ezagutzaren argia berpiztu zuten maistrak… Gogoan hartu nahi ditugu grebei eutsi ahal izateko hiriko senideei barazkiak bidaltzen zituzten nekazal familiak. Gogoan hartu nahi ditugu, halaber, beren ama eta izebek etxean enbobinatu behar zituzten amianto hariekin, bere jario hilgarriaz ezjakitun, jolasten zuten haurrak".
LAB sindikatuak lamina bat argitaratu du eta gaur, Urrezko Domin instituzionala eman bezperan, aipatutako lamina hori 47 langileri eman die, Iruñeko San Lorenzo Elizaren ondoan. Eliza hori itxialdi askoren lekukoa izan da, esaterako 73an Motor Ibéricako langileek egindakoa, zeina aste beteko greba orokor solidarioari bide eman baitzion; edota azken urteetan Koxka, Dynamobel, Faurecia, Ospitaletako Sukaldeak edota Langabetuen Batzarrak egindakoak. Gaurtik aurrera Nafarroako LABeko edozein egoitzetan eskatzen duen garai horretako langile orori emango diogu aipatutako lamina hori, bere afiliazio sindikala edozein delarik ere.
Hego Euskal Herrian 216,235 pertsona daude langabezi egoeran, erdia baino gehiago emakumeak
Enpleguko zerbitzu publikoetako bulegoetan jasotako datuen arabera, Hego Euskal Herrian 216,235 pertsona daude langabezi egoeran, eta erdia baino gehiago, hau da %52,5a emakumeak dira.
Kontrapuntu gisa nabarmendu behar da azaroan gizarte segurantzako afiliatu kopuruak behera egin duela, lau lurraldeak kontutan hartzen baditugu 75 pertsona gutxiago dago izena emanda, batez ere Nafarroan izandako atzerapenaren ondorioz, 1.008 afliazio gutxiago.
Langabezia eta gizarte segurantzako afiliazioak daukaten kontrako bilakaerak erakusten du langabezi datu ofizialak azaltzeko badirela enplegu sorrerarekin lotuta ez dauden beste faktore batzu; adibidez, emigrazioa arrazoi ekonomikoengatik, langabetuak amore ematea, ikasketak luzatzea eta populakuntzaren zahartzea.
Edozein kasutan, garrantzitsua da ikustea sortzen den enplegu eskas horren lan baldintzek okerrera egin dutela. Hain zuzen, azken erreformek lan merkatuaren oinarriak mugitu dituzte eta enplegu merke eta prekarietate altuago baterantz garamatzate.
Izan ere, enplegu sorreraren ritmo hau neurri haundi batean lanaldi partzialeko kontratazioekin lotuta dago, tresna oso eraginkorra dagoen enplegua pertsona gehiagoren artean banatzeko, baina alferrikakoa lan gehiago sortzeko. Gainera, lanaldi partzialeko enpleguetan lan orduko soladata lanaldi osoko enpleguetan bainoa % 33,7 baxuagoa da batazbeste.
Hala ere, aldi-baterako lan kontratazioetara jotzeko joerak sortu duen dualidade problemak irtenbide gabe jarraitzen du. Honela, Hego Euskal Herrian sinatu diren kontratuen %93a aldi-baterakoak dira.
Bestalde, Europako Banku Zentraleko buruak berak, Mario Draghik, ohartarazi du “lan merkatura iritsi berri direnen soldata errealak 80. Hamarkada amaierako mailetan kokatzen direla”.
Honela ari dira langile klasea pobretzera daramaten oinarriak jartzen, lan pobreziak argi uzten duen bezala, hau da, enplegu bat duten pertsonak baina beren beharrei aurre egiteko diru sarrera nahikorik gabe.
Eta bien bitartean, langabeziagatik jasotzen den babesa piskanaka piskanaka ahultzen doala ikusten dugu. Gaur egun, langabezian dauden 4 pertsonatik batek bakarrik jasotzen du ordaindutakoaren araberako prestazioa, eta %55ak ez du inolako langabezi prestaziorik jasotzen.
Egoera honetan, beharrezkoa da aurrekontu politikak palanka moduan erabiltzea politika sozialetan eta zerbitzu publikoetan inbertsioa indartzeko porrot egin duten murrizketa sozialen estrategiaren atzean izkutatu ordez.
LABek Bizkaiko EHNEren biltzarrean parte hartu du
Atzo Muruetan Bizkaiko EHNEk izan zuen biltzarrera gonbidatuak izan ginen, eta LABen ordezkaritzan Ingurumen Idazkaria den Urtzi Ostolozagak parte hartu zuen.
Langileak eta LAB sindikatuak proiektu horren alde egingo du lehen sektorearen aliatu izanik, horretarako konpromesua hartzen dugu. Baserritarren lan eta bizi baldintzak, ingurumena, elikagaiak babestuko ditugu langileok, eta horretarako proiektu politikoa elikadura burujabetza dugu. Eguneroko elikadura ohiturak aldatzera, baserritarrekin harreman zuzena izatera, aldiko produktu hurbilekoak kontsumitzera konprometitzen gara, halako iraultza txikiek ereduaren aldaketa ekarriko dutelako.
Biltzarraren amaieran, talde argazki hau atera genuen, bertan Jone Amezaga EHNE Bizkaiko kide baten alaba LIBRE nahi genuela aldarrikatu genuen, bere aurkako montai polizial baten ondorioz kartzelaratzeko agindua eman dutelako.
Osakidetzaren Euskara Normalizatzeko bigarren planak ez du aurrerapausorik eman
Euskararen egunaren harira Donostia Ospitaleak mahaingurua antolatu du astelehen honetan. Bertan parte hartu dute Osakidetzako ordezkariekin batera Kontseilua, OEE, Donostiako Udala eta Gipuzkoako Foru Aldundiko ordezkariek. LAB sindikatuarentzako deigarria izan da, eta hala adierazi genuen, mahainguru honetara hizlarien artean langileon ordezkariak, sindikatuak, gonbidatu ez izana. Izan ere, langilegoa normalizazio prozesuaren erdigunean ez kokatzea, Osakidetzak gai hau lantzeko orduan izaten ari den akats eta oztopoetako bat baita.
Izan ere, Osakidetzaren Euskara Normalizatzeko bigarren plana duela urtebete onartu zenetik hainbat adierazle kezkagarri ikusi ditugu, gauzak bide onetik ez doazela adierazten duten adierazleak: Euskararen normalizazioaren motore izan beharko luketen Euskara Batzordeak hainbat euskualdetan oraindik eratu ez izana, gaur egun Zerbitzu Erakunde gehienetan normalizazio prozesuaren jarraipena egiteko giza baliabide nahikorik ez egotea.
LAB-entzat bereziki kezkagarria da, ordea, euskara Osakidetzako sortze hizkuntza izateko helburuan aurrerapausorik egin ez izana edota lana euskaraz egin ahal izateko langileok ditugun trabak eta laguntza eza bere horretan mantentzea. Izan ere, euskara komunikazio eta lan hizkuntza ez den bitartean nekez normalizatuko da euskara Osakidetzan. Bestetik, kezkagarria da Osakidetzak normalizazioaren pisu eta ardura guztia langileengan jartzea, baina langileekin kontutan hartu gabe edota inolako parte hartze gunerik aitortu gabe. Gogoratu behar da erakundea eta lan zentroak direla normalizatu behar direnak, eta hori horrela (ez) izatearen erantzunkizun politikoa Osakidetzako zuzendari eta arduradunek dute, erabaki politikoa da, hortaz. Mahainguruan sarritan gogoratu den bezala, Osakidetzak aurreko plangintzaldiaren ebaluazioan aipatzen zuen zuzendaritzen lidergo ezaren arazoak bere hortan jarraitzen du.
Kezkagarria da Osakidetzak, euskararen kaltetan, oraindik ere egiten dituen arau hausteak, besteak beste: hainbatetan azpikontratatutako enpresei euskararen inguruko eskakizunik ez egitea edota langileen kontratazioan Hizkuntz Eskakizunen inguruan egoten diren urraketak edo araua ez-betetzea.
Larritasunaren adibide, hainbat eremu erabat euskaldunetan gertatzen ari dena, non herritarrek zerbitzua euskaraz jaso ezinik dauden. Horren froga garbia da duela egun gutxi Zarauzko herritar, langile, eragile sozial eta udalak egindako kexak. Elkalanaren eredu ere badira LAB sindikatuarentzat.
Beste behin ere, hitz politez haratago, euskararen normalizazioaren aldeko ekintzak exigitzen dizkiogu Osakidetzako arduradun politikoei eta erakundea euskalduntzeko beharrezkoak diren neurri, baliabide zein erabaki politikoak har ditzatela. Kalitatezkoak izango diren osasun zerbitzuak behar ditu gure herriak. Bide horretan, LAB sindikatua prest dago euskararen normalizazioaren aldeko prozesuan inplikatu eta elkarlana sustatzeko.
Eusko Jaurlaritzak elkarrizketa sozialeko mahaia deitu du Confebaskek agiriaren jatorria eta edukia argitu gabe
“Mahaia antzezpen bat zen Confebasken agiria ezagutu aurretik; orain zuzendaritza patronal aurredemokratiko bat babesten du”
Miguel Angel Lujua Confebaskeko presidenteak atzo Radio Euskadin honako adierazpenak egin zituen: “sindikatu batek (…) Estatutu batzuk izan behar ditu, eta Estatutuetan bere xedeak zehaztu behar dira; argi diogu sindikatu batek uneren batean (…) bere xedeen %100 betetzen ez badu, Erregistroko funtzionarioak ez dezala ahalmena izan erabakitzeko erakunde sindikal hori kreditaziorik gabe geratzen dela; izatekotan, epaile bat izan beharko litzateke”. ELAk eta LABek diogu funtsean azalpen hau bat datorrela Confebaski egotzi zaion agiriaren edukiarekin, eta beronetan diote prozedura bat hasteko aukera izan dadila ELA eta LAB sindikatu diren aldetik ilegalizatzeko.
Urkulluren gobernuak ez du nahi ezerk marraztutako plana aldatzerik. Ostegun honetarako, hilak 4, deituta dagoen bilera bertan izango diren hiru aldeei komeni zaie; Jaurlaritzak doikuntza politikak aplikatzen jarraituko du, eta bitartean zenbaitek horri “elkarrizketa soziala” deituko dio; Confebaskek, berriz, aintzatespen eta legitimitate politikoa lortuko du gobernuaren aldetik, eta hain beharrezkoa duen soziala, gutxiengo sindikalaren aldetik; azkenik, CCOO eta UGTrentzat ere onuragarria da, honelako mahaiak beti izan baitira finantzazio publiko iturri (prestakuntzarako funtsak, etab.). Azken honi buruz, aipatu beharreko kontua da patronalak jasotzen duela diru gehien.
Confebasken eskariak –epaile bat izan dadin ELA eta LAB legez kanpo jar ditzakeena–, ez du Lakuako gobernuaren planik aldatzerik eragin. Aburto sailburuak iragarri du arazo “zinez larri” hau Mahaiaren lehen bilerara eramango duela, non Confebask bera ere izango den. Ezin onartukoa da, ELAren eta LABen ustez, jarrera erreakzionarioek Jaurlaritzaren aldetik inolako gaitzespen praktikorik ez izatea. Berriro ere agerian geratu da Jaurlaritza hau Confebasken menpean dagoela. Gobernuak, patronalak, CCOOek eta UGTk hau konpontzeko Confebask zuritzeko adierazpen bat egingo dute; justifikatu ezin dena justifikatzeko adierazpena (kosta ahala kosta esparru hau eratzea, patronal antidemokratikorik ez bailegoan); horretaz ari dira egunotan mintzatzen.
ELAk eta LABek berriro diote Confebasken eskaria bat datorrela Enplegu sailak sindikatuei eta patronalari mahaia eratzeko helarazi zien dokumentuko argudioekin. Agiri hura gure ustez aurredemokratikoa da; bertan esaten da gobernuak berak sindikatuak zigortzeko ahalmena izan beharko lukeela, baldin eta hauek aginteak ezarritako eginkizuna betetzen ez badute. Jaurlaritzak ez du oraindik jakitera eman agiria idazteko aholkua eman zioten adituen izenik; ziurrenik ezkutuan mantendu nahi ditu halako emaitza ahalbidetu zuten Confebasken inguruko pertsona batzuk.
Confebasken agiria ezagutu aurretik ere Mahaiak, non gutxiengo sindikala dagoen, ez zuen zentzurik, ez formari dagokionez, joko demokratikoaren arau minimoak aintzat hartzen ez dituelako, ezta eduki aldetik ere (pairatzen ditugun politika antisozialek elkarrizketa soziala eragotzi egiten dute, eta beti ere, mahaitik kanpo erabakitzen dira). Haatik, paper horiek ezagututa, Jaurlaritzak Mahai hori eratzeko asmoari eustea patronalari, demokratikoa ez beste guztia den horri, ageriko babesa ematea da. Batik bat langile gehienen egoera hobetzeko inolako erabaki politikorik hartzeko asmorik ez dutelako. Politika publikoak errotik aldatu behar dira; langileekiko gure konpromisoa hori lortzeko borrokan jarraitzea da.
ELA – LAB

