LABeko Sunsundeguiko ordezkariek eta sindikatuko Sakanako arduradunak prentsaurrekoa eskaini dute gaur goizean Iruñean 338 pertsona kalean utziko dituen lantegiaren itxieragatik erantzukizunak eskatzeko.
Sunsundeguiko langileak kalera joateko zain daude, apirilaren 30ean amaitu baitzen 338 lan-kontratu amaitzeko espedienteari dagokion kontsultaldia. Oraindik ere, langileak alta emanda daude enpresan, epaile batek kaleratzeak baimendu, langabezia-prestazioa eta Soldatak Bermatzeko Funtsaren Zorra (Fogasa) kobratzeko beharrezko dokumentazioa aurkeztu arte.
Fogasak urteko 20 eguneko legezko gutxieneko kalte-ordaina ordainduko du. Volvorekin dagoen akordioak lantegian geratzen diren autobusak amaitu nahi dira, Kitapena eta ordaintzeko dauden soldatak ordaindu ahal izateko. Une honetan, apirilaren 30etik, langileak kobratu gabe daude, zorra sortzen eta erabateko ziurgabetasun-egoeran.
LAB sindikatuaren iritziz, sortutako egoerak erantzuleak ditu: Sunsundeguiren itxiera ez da ustekabekoa izan; hemen egon dira hainbat pertsona eta multinazional urteetan nafar guztiek finantzatutako enpresa baten onuradun izan direnak. Lantegiak zituen antolakuntza eta ekoizpen arazoak konpondu ez dituztenak. Horrenbestez, LABek konkurtso-administrazioari eskatu dio zehatz mehatz ikertzeko eta egoera horren errudunak aurkitzeko.
2009ko krisian hasi zen dena, Sunsundeguiko langileen borrokari esker 70 kaleratze baino gehiago saihestu zirenean. 2010ean, Nafarroako Garapen Elkarteak (Sodena), orduan UPNren gobernupean, enpresa erosi zuen 1 euroren truke. Sodenaren helburua hasieratik bazkide inbertitzaile bat aurkitzea izan zen, produktua eta merkatua zituen lantegi bat eraldatu gabe. Hiru urtean 36 milioi euro galdu zituen lantegiak, eta UPNk Sunsundegui uztea erabaki zuen, Jose Ignacio Murillo buru zuen zuzendaritzari zorraren zati bat barkatuta.
2013an, zuzendaritzak, UPNk eta UGTk adostutako bideragarritasun plan baten ondorioz, gobernuak Sunsundegui utzi zuen, enpresaren % 51 Jose Ignacio Murilloren esku utziz eta gainerakoa langileei % 49 ari inposatuz. Hori da orain arte iraun duen eredua, betiere helburu batekin: bazkide inbertitzaile bat bilatzea.
UPNk bere galerengatik oztopo bihurtu zen enpresa bat kentzeko helburua lortu zuen, Jose Ignacio Murillok bere konfiantzazko jendea, senideak barne, kokatu zituen enpresan, eta UGTk bere afiliatuak enpresan geratzea lortu zuen. LABek, berriz, plan haiek babestu ez zituen sindikatu bakarrak, bere garaian ideologikotzat jo zituen kaleratzeen eragin handiena jasan zuen.
Testuinguru horretan, zuzendaritzaren bideragarritasun-plana posible izan zen neurri handi batean, Volvoren laguntzari esker, hark jartzen baitzuen lan karga. Baina LABi zalantza logikoa baino gehiago geratzen zaio, ea Volvo arazoaren konponbidearen zati bat izan zen edo arazoaren zati bat izan den denbora guzti honetan. Haiek izan dira beren produktua, beren “txasis” ak saltzea lortu dutenak, Sunsudeguik galerak bere gain hartzen zituen bitartean. LABek uste du gertakari hori ikertu egin beharko litzatekeela erantzukizunak argitu daitezen. LABek uste du gertakari hori ikertu egin beharko litzatekeela erantzukizunak argitu daitezen.
LABek, 2013an kolpea jaso arren, beti lan egin du lantegi honetarako etorkizuna bermatzeko. 2017an aktiboki parte hartu zuen zuzendaritzarekin eta Sodenarekin akordio bat lortzeko. Akordio hori 5,1 milioiko inbertsio-plan bat izan zen, lantegia modernizatzeko. Hala ere, inbertsio-plan hura ez zen nahikoa izan nahi zen modernizaziorako, eta kanpoko aholkularitza enpresek egindako antolaketa gomendioak ere ezin izan ziren gauzatu.
2023an, Volvo Busekin akordio estrategiko bat lortu zenean, LABek errezeloz ikusi zuen Sunsundeguin 800 lanpostu sortuko zirela. Izan ere, ordura arte, Sunsundegui hazten zen bakoitzean, arazoak ere hazi egiten ziren. Zenbat eta autobus gehiago egin, orduan eta handiagoak izaten ziren galerak. Horrek finantzaketa publiko edo pribatu gehiago behar izatea ekartzen zuen… Beraz, LABek ez zuen inoiz espero proiektu horrek etorkizunik izango zuenik lantegia eraldatu edo modernizatu gabe.
Inflexio-puntu bat egon zen Jose Ignacio Murillo kargutik kendu eta Sodenaren bitartez Nafarroako Gobernuak parte hartzen zuen kontseilu bat sortu zenean. Albiste ona izan zen hura, lehen aldiz 2013tik enpresaren kontrol publikoa berreskuratu baitzen. Gainera, aldaketa horrekin batera, kanpoko aholkularitza enpresek lantegirako bideragarritasun plan batean lan egin zuten eta enpresaren finantza-arazoak konpontzen saiatu ziren.
Horrek ekarri zuen Gobernua lehen aldiz jabetu izana Sunsundeguiren benetako egoeraz. KPMG aholkularitza-enpresak ikuskatutako benetako bideragarritasun plan bat egin zen, eta LABek pentsatu zuen Sunsundeguik bideragarria izateko moduko produktua eta merkatua zituela.
Baina azken erabaki hori berandu etorri zen, hamarkada bat baino gehiagoko atzerapenarekin. Hamarkada bat baino gehiagoan ez zen ia kontrol publikorik izan, eta dena Jose Ignacio Murillo y Volvoren zuzendaritzaz osatutako tandemaren esku geratu zen. LABek uste du beraiek izan direla Sunsundegui finantzatzeko diru publikoaren onuradun nagusiak. Langileak beren zorren eta kudeaketa txarraren paganoak izan dira. Hamarkada bat baino gehiago murrizketak eta prekarietatea jasaten.
Hori ezin da horrela geratu, errudunak eta erantzuleak bilatu behar dira, publikoak zein pribatuak. Sunsundeguin gertatutakotik ikasi behar da berriro gerta gauza bera gerta ez dadin. Sektore publikoak zeregin aktiboa izan behar du lanpostuen defentsan, eta ezin ditu besoak jaitsi, Sunsundeguin egin den bezala. Irudimena eta konpromisoa falta izan dira; aurre egin behar diogun trantsizio industrialak ausardia behar du, eta ezin dugu gure industriaren etorkizuna utzi Dumarayk bezala beren interesak bakarrik lehenesten dituzten inbertitzaileen gain.
Horregatik guztiagatik, LABek azpimarratu nahi du konkurtso administrazioari gertatutakoa ikertu behar duela eta erantzunkizunak eskatu. Foru Gobernuak Sunsundeguiri benetako alternatiba aurkitu behar dio.