LAB, ESK, STEILAS, EHNE-etxalde eta HIRUk mobilizazioa egin dugu Donostian, Aldundiaren egoitzaren aurrean, 3 enbor eta beste horrenbeste motozerra eta krabelinekin, aurten basogintzan hildako 3 langileak gogoan. Era berean, eskari bana erregistratu dute Bizkaia eta Gipuzkoako Aldundietan eta bi herrialdeetako Batzar Nagusietan, basogintzako langileen osasuna zaintzea eta eredu intentsiboan oinarritutako ustiaketa eredua aldatzea eskatuz.
Inko Iriarte LABeko Lan Osasuneko idazkariak adierazi du, azken urteetan, basogintzak hilkortasun tasa altuak izan dituela, āsektore hori eraikuntza bera baino 10-15 aldiz hilkorragoa da bere langile kopurua ikusita, nekez izango baititu 1.000 langile Euskal Herrianā.
Sektorearen sakoneko prekaritatea da oinarrizko arrazoietako bat; adibide gisara, 2018ra arte eremu horretan oso langilek gutxik ziharduen alta emanda dagokion CNAEan, eta ikuskaritza kanpaina baten ostean bat-batean altan emandako langile kopuruak nabarmen egin zuen gora. Horrek ez du esan nahi langile kopuruak gora egin zuenik, baizik eta lanean ziharduten langile asko altan eman zituztela.
Bistan da aktibitateak badituela berezko arriskuak, baina basogintza ereduak, hain zuzen intentsiboak, arrisku horiek nabarmen areagotzen ditu. Euskal Herrian, eredu hori batez ere Kantauri isurian ematen da, gerraosteaz (1940) geroztik, beraz, termino historikoetan oso berria da. Kanpoko espezieak, hazkunde azkarrekoak, aldatu, hazi eta matarrasa moduan ateratzen dira denbora ziklo motzetan.
Horretarako makineria astuna erabiltzen da eta mendian pistak irekitzen dira egurra atera ahal izateko. Gainera, interbentzioak askotan lur eremu pribatu txiki, bakan eta urrunetan egin behar izaten dira, lanerako planifikazio egokia eramateko aukerak murriztuz. Azken hamarkadetan ikuspegi ekonomikotik porrot egin du, bidean milioika euro publiko xahutu ditu diru laguntzetan; bioaniztasun ikuspegitik, berriz, gure mendi lurrak eraldatu ditu, bertako basoak eta espezieak masiboki alboratu ditu eta, era berean, matarrasek eta habitataren eraldaketak bertako fauna larri erasotu dute. Zer esanik ez lan osasunaren ikuspegitik. Izan ere, basoaren ustiaketa intensiboa ordekan edo lur lauetan egin behar litzakeenean, teknika horiek gure malkarretara ekartzean arrisku faktorea muga onargaitzetara iristen da.
Datu bat: azken hiru urteetan 9 langile hil dira basoan, horietatik 8 intentsiboan.
Bideragarritasun ekonomiko faltak lanaldi luzeak modu masiboan eginarazten ditu (7:00-19:00) baita larunbatetan ere; arrazoi beragatik makineria zaharra eta desegokia erabiltzen da malkar handietan, eta lan erritmoak oso altuak dira ustiatutako materialaren balioa oso eskasa delako.
Prebentzio neurriak ez dira aplikatzen, langileek modu isolatuan lan egiten dute, ez dago baliabide
prebentiborik, formakuntza falta nabaria da eta, oro har, ez da laneko araudia errespetatzen. Lanaren
berezko arriskuei gehitzen zaizkien faktore horiek dira istripu tasa handiaren eragileak.
Basogintza eredua aldatu beharra dago eta dei egiten diegu Gipuzkoako Foru Aldundiari
eta Batzar Nagusiei, mendi foru arauak alda ditzaten, basogintza jasangarri baten defentsan,
eredu intentsiboa baztertuz, bideragarritasun ekonomikoa, bioaniztasunarena, bermatzeko, eta,
horrekin batera, lan osasuna eta lan baldintzak ere bermatuak izan daitezen.
Baso politika horiek aldatu eta eraginkor bilakatu bitartean hainbat neurri proposatzen ditugu:
-Premiazkoa da lurraldearen okupazioa orekatzea, elikadura jardueraren beharrak kontutan hartuta. Ondorioz, beharrezkoa ikusten dugu ahalik eta epe laburrenean %30tik beherako malda duten lur azalerak elikagaiak ekoizteko erabiltzea.
– Lur publikoan basogintza intentsiboaren debekua, eta, ondorioz, mozketak eta matarrasak alde batera uzten joatea.
– Lur pribatuan arriskuen arabera zonifikazio bat egitea, non malkarra erabakigarria izango den eta%60tik gorako malda duten lur azalerak baso autoktonora bideratuko diren, kontserbaziorak %50eko maila ezarriz eta matarrasak albo batera utziz.
– Eredu aldaketa gauzatzen den bitartean Aldundiek āsakaā baimenak baldintzatuko dituzte:
ā¢ Departamentutik baso baliabideak ateratzea kontrolatzeko prebentzio ikuspegitik
ā¢ Ordutegia mugatu eta ikuskatu ordu tartea, fitxajea.
ā¢ Baliabide prebentiboen presentzia (soilik horretarako)
ā¢ Kontratazio mota bermatzea iruzurrik ez dagoela kontrolatuz.
ā¢ Aldundia Osalanekin koordinatuko da Basozainek zuzenean Osalango teknikarien eskutik formakuntza jaso dezaten.
