Gasteizko Parlamentuak EAEko 2021erako aurrekontu legearen proiektua jaso du. Aurtengo aurrekontuak egoera berezi batean datoz; pandemia baten erdian, osasun krisia oraindik gainditu gabe eta aurretik pairatzen genuen krisi ekonomiko eta soziala guztiz areagotu den momentuan. Horregatik, aurtengo aurrekontuek garrantzia berezia dute, eta LABek esaten duena da orain arteko politika publikoetan norabide aldaketa bat beharrezkoa dela; bestela, politika berdinekin jarraituz gero, prekarizazioa eta pobretzea izugarri hedatuko litzateke.
Ez dugu ikusten momentuak eskatzen duen aurrekontu proiektua denik. Guretzat lehentasunezkoa da inbertsio publikoa berrantolatzea, eta, zentzu horretan, lehentasun horietan, oraindik ere, diru gutxiegi bideratzen da osasungintzara, hezkuntzara, gizarte zerbitzuetara edo enpleguari bultzada ematera. Osasungintzan eta hezkuntzan, esaterako, Europako Barne Produktu Gordinaren zein portzentaia bideratzen den ikusita, batez bestekoaren azpitik gabiltza, eta hor ez dugu ikusten aurreko urteetatik hona aldaketa nabarmenik egon denik.
2008ko krisitik hona, austeritate politikek murriztu egin dute sektore publikoen parte-hartze osasun gastuan. Ondorioz, finantzazio pribatuak espazioa irabazi du sektore publikoak atzera egin duen neurri berean. Eskura dauden azken datuen arabera, administrazio publikoek osasunean ematen den gastu korrontearen %67,4 suposatzen dute; eta derrigor ordaindu beharreko aseguruak batzen baditugu %69ra gerturatzen da finantzazio publikoa. Portzentaia hau %75era iristen zen 2009an.
Eusko Jaurlaritzaren osasun arloko aurrekontu politika ondoen laburtzen duen datua administrazio autonomikoak egindako per capita osasun gastuaren bilakaera da, 2009 eta 2019 artean %1,7an murriztu dena termino errealetan (inflazioa kenduta).
Uste dugu begirada ere epe ertainean jarri behar dela. Zorpetzeko bideari ekin zaio, baina hemen, zerga erreforma bati ekin ezean, diru gehiago ez baldin bada biltzen, errenta altuenak eta irabazi enpresarialak ez badira gehiago zergapetzen, dagoeneko hainbat eremutan ematen diren murrizketak areagotuko dira.
Bestalde, azpiegitura handienetara diru gehiegi bideratzen dela iritzi dugu, eta, horren harira, ekonomiaren gaineko kontrol publikoa berrantolatzea beharrezkoa da. Enpresa handienen esku diru publiko asko uzten da, eta diru publiko horrekin behar sozialetara dirua bideratzeko tarte asko egongo litzateke. Gainera, diru publiko hori inolako konpromisorik gabe bideratzen da, inolako konpromiso sozialik eta enpleguarekiko konpromisorik gabe. Diru publikoa esku pribatuen esku inolako baldintzarik gabe uztearekin batera, enpresen irabaziak finantzatzen dira diru publikoarekin, herriaren eta langileen kalterako.